Nieuwe records, nieuwe uitdagingen: SURF in 2018
In 2018 is de nieuwe Meerjarenagenda van SURF vastgesteld, vanaf 2019 gaan we de plannen uitvoeren. Een gesprek met Erik Fledderus, algemeen directeur SURF: “Wat de instellingen willen, is meer samen voor elkaar krijgen, is duiding.”
Dit is een goed moment om terug én vooruit te kijken naar de kernthema’s waarmee SURF en zijn leden bezig zijn: goed onderwijs, excellent onderzoek en faciliteiten om die twee zo goed mogelijk te ondersteunen. Elk jaar zien we de dat de behoefte aan digitale dienstverlening toeneemt, aldus Erik Fledderus: “Ieder jaar worden er nieuwe records gebroken. Bij de start van het nieuwe studiejaar wordt er massaal ingelogd, bijvoorbeeld bij SURFspot en bij SURFconext. We zien dat er een grote behoefte is aan de digitale faciliteiten voor onderwijs en onderzoek die SURF biedt. De cijfers laten zien hoe belangrijk de infrastructuur is die we met z’n allen in de lucht houden en verder ontwikkelen.”
Veiligheid en privacy
Die digitale infrastructuur moet aan hoge eisen voldoen. Veiligheid was daarbij in 2018 een belangrijk thema, en zal dat ook in 2019 blijven. Met aandacht voor techniek, bewustwording en organisatie. In 2018 heeft SURF weer een grote cybercrisisoefening OZON georganiseerd. Op bestuurlijk niveau zijn werkconferenties security & privacy gestart. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) stelt onderwijsinstellingen voor complexe uitdagingen. “Wat de instellingen op dat gebied nodig hebben, is helderheid en grip op deze complexe materie”, zegt Fledderus. “Instellingen en uitgeverijen verzamelen op allerlei manieren gegevens van medewerkers en studenten. De vraag is dan: mag dat, en hoe leg je dat vast? Weet je waarmee je bezig bent en doe je het op een zorgvuldige manier, voldoe je aan de wet- en regelgeving? De regie ligt bij de instellingen zelf en SURF geeft hen handvatten, bijvoorbeeld bij het uitvoeren van een privacy impact assessment van de sleutelprocessen bij een universiteit of hogeschool. Duiding geven en die uitwerken in concrete voorbeelden is een belangrijke taak van SURF.
Identiteitsfraude en -misbruik is een van de grote zorgen binnen zowel onderwijs als onderzoek. Vandaar dat we ook in 2018 hebben gewerkt aan de doorontwikkeling van onze authenticatie- en autorisatiedienst SURFconext en aan SURFsecureID, de dienst die tweefactorauthenticatie biedt. Daarnaast zijn we de Science Collaboration Zone gestart, een pilot die veilig inloggen voor onderzoekers makkelijker moet maken. Ook onderzoeken we de potentie van één eduID. Een vertrouwde digitale identiteit draagt bij aan digitale veiligheid.
Flexibel onderwijs
Een andere grote uitdaging binnen het onderwijs is flexibilisering: studenten willen in toenemende mate bepalen waar, wanneer en hoe ze studeren, en ze willen vrij zijn om hun curriculum samen te stellen uit vakken bij meerdere instellingen. Maar die flexibilisering brengt een paradox met zich mee, aldus Fledderus: “Als je wilt flexibiliseren, moet je naar een zekere mate van standaardisering toe. Dat vindt niemand leuk, en zeker niet in het onderwijs, waar je te maken hebt met creatieve processen. Maar je moet het gesprek daarover niet uit de weg gaan. In het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie en ict wordt bijvoorbeeld gesproken over het opknippen van een curriculum in kleine onderwijseenheden, zoals microvlogs. Wat werkt en wat niet? SURF denkt mee onder andere mee over adequate ondersteuning bij de keuzes die de instellingen maken, bijvoorbeeld door samen met hen de potentie van een eduID te onderzoeken.”
Versnellen van onderzoek
SURF werkt aan het versnellen van onderzoek en het delen van data. Bijvoorbeeld via Support4research probeert SURF de ict-dienstverlening beter te laten aansluiten bij het onderzoek van onderwijs- en onderzoeksinstellingen. Samen met partners als RDM, GO FAIR, LCDRM geeft SURF een impuls aan het versnellen van onderzoek, ook aan open science. SURF faciliteert met snelle netwerken, computing- en het leveren van datadiensten. Open science gaat immers ook over het delen van data, goede opslag en toegankelijkheid.
In de discussie hierover ziet Fledderus zowel technische als politieke en beleidsmatige uitdagingen terugkomen, waarbij de oplossingen elkaar moeten versterken. “Voor onderzoekers is researchdatamanagement (RDM) heel belangrijk. Daarbij gaat het onder meer om de ontwikkeling van standaarden, die nodig zijn als je informatie met elkaar wilt delen. Dat doen we samen met partners, onder andere in GO FAIR, waarin ook onderzoekscommunity's en experts in informatiemanagement samenwerken. Dit sluit nauw aan op nationaal en Europees beleid. We hebben onze instellingen in 2018 op verschillende manieren geholpen om hun RDM-ambities te verwezenlijken: onder andere via trainingen, advisering en gezamenlijke pilots voor nieuwe diensten. In het Landelijk Coördinatiepunt Research Data Management (LCRDM) werken experts van onderzoeksinstellingen op landelijk niveau samen aan beleidsontwikkeling en kennisdeling. Het LCRDM is in 2018 op een andere manier gaan werken: flexibel en met meer oog voor de behoeftes van onderzoekers.”
SURF stelt zich tot doel om expertise te delen over FAIR data (data die vindbaar, toegankelijk, uitwisselbaar en herbruikbaar zijn). Daartoe zijn 6 gebruikscases beschreven over onder meer de ontwikkeling van standaarden en het opslaan van data bij diverse projecten, instituten en universiteitsbibliotheken.
Samenwerking bij innovatie
Innovatie is core business voor SURF. Fledderus: “Innovatie doen we standaard altijd samen met instellingen, zowel aan wetenschappelijke toepassingen via concrete use cases (voorbeeld deep learning voor numerieke simulaties met WUR, Radboud Universiteit, UU, Universiteit Leiden), als bij technologieontwikkeling in samenwerking met informatieonderzoek (voorbeeld ontwikkeling digitale data exchange en data transfer nodes in samenwerking met de UvA). Daarnaast werken we in innovatie uiteraard ook samen met het bedrijfsleven, met name als technology providers (voorbeeld Intel voor schaalbare machine learning) alsook bij de ontwikkeling van nieuwe diensten (voorbeeld Wifi on campus).”
Die wisselwerking tussen industrie en wetenschap is ook van belang als het gaat om supercomputing in Europa, stelt Fledderus: “Europa moet investeren in technologie op het gebied van high performance computing. Die ontwikkeling is erbij gebaat als we daar ook andere toepassingen en industrieën bij betrekken. Denk aan zelfrijdende auto’s, smart city's, slimme energievoorziening. Samenwerking is essentieel: het belang voor Nederlandse onderzoekers om toegang te hebben tot uitstekende nationale en Europese voorzieningen is evident. Binnen SURF stemmen we met de leden af hoe we met initiatieven als PRACE en euroHPC deze aansluiting tussen lokale, nationale en internationale infrastructuren kunnen regelen.”
Voor de innovatie binnen SURF is het SURF Open Innovation Lab ingericht. Het lab biedt ruimte voor experimenten en kennisontwikkeling die heel vroeg in het proces van vernieuwing zitten (ideeën en Proof-of-Concepts) en waarbij nog niet duidelijk is wat het precies oplevert. In 2018 hebben we bijvoorbeeld projecten uitgevoerd op het gebied van quantum computing, quantum internet, machine learning met toepassingen in onder andere radiologie en klimaatsimulaties, IoT, en 3D printen van wetenschappelijke data.
On campus
Volgens Fledderus is de rol van de onderwijs- en onderzoeksinstellingen op het gebied van ict aan het veranderen. “Ontwikkel en beheer je alles zelf, of ben je meer een regisseur die ervoor zorgt dat er goede voorzieningen zijn? Maak je gebruik van ontwikkelingen buiten de eigen instelling die je kunt inzetten om het onderwijs en onderzoek te versnellen? Wat is je essentie, wat kun je bijdragen? Dat is wat on campus naar voren probeert te brengen. De rol van de ict, van de bibliotheek en van de onderzoek ondersteuning is niet in beton gegoten, maar verandert voortdurend. Instellingen bepalen hoe snel dat gebeurt. De rol van SURF hierin is om zaken te duiden, concreet te maken en de gevolgen aan te geven. Als instellingen een keuze maken, moeten wij aangeven wat dat concreet betekent.”
Een onderdeel van on campus is de pilot Smart Campus. Daarin ontwikkelen we een slimme campus: intelligente gebouwen die, op basis van data verzameld via sensoren, automatisch de gewenste situatie creëren. En daarmee zorgen voor een prettige werk- en leeromgeving voor studenten en medewerkers van onderwijsinstellingen. Belangrijke draadvrije netwerkvoorzieningen die daar een rol spelen zijn wifi-calling en 5G.