‘Innovatie wordt gedreven door SURF, de leden én de markt’

Zij leiden de coöperatie SURF naar een nieuwe toekomst, waar verandering de voornaamste constante zal zijn. In dit interview belichten zij hun eerste indrukken, uitdagingen en ambities.

Jullie voeren momenteel veel kennismakingsgesprekken met leden, wat valt jullie daarbij op?

“We horen heel veel waardering voor de dienstverlening van SURF, veel ambitie rond innovatie ook. We staan aan de vooravond van ingrijpende veranderingen in onderwijs en onderzoek. Daar moeten leden invulling aan geven, zowel op bestuursniveau als door IT-managers, docenten en onderzoekers. Leden willen dat SURF hen daarin terzijde staat”, zegt De Ranitz.

De raad van bestuur is een collegiaal bestuur en de drie bestuursleden zijn dus samen verantwoordelijk voor de coöperatie. De Ranitz heeft naast de voorzittersrol ook strategie en relatiebeheer, financiën en beleidsondersteuning in haar portefeuille. Dienstverlening en dienstontwikkeling is ondergebracht bij Louwhoff en Augustus gaat zich richten op innovatie, onder andere door samenwerking met de leden verder te intensiveren. “We vullen elkaar goed aan. We zijn alle drie nieuwsgierig en willen leren van leden en medewerkers”, zegt Augustus. De Ranitz beaamt dit. “Dat houdt ons scherp. Het is ook wat medewerkers zo leuk vinden aan hun werk: vragen van leden waardoor ze steeds verder moeten ontwikkelen. Die attitude heb je nodig, wil je state-of-the- art dienstverlener zijn en innoveren.”

Louwhoff, tot voor kort werkzaam bij TU Eindhoven, toont zich ook verrast. “Als lid denk je SURF te kennen, maar dat we kundige mensen in huis hebben die algoritmen voor astronomen helpen ontwikkelen, was nieuw voor mij.” Voor De Ranitz geldt hetzelfde: “Ik wist niet hoe sterk ons netwerk – SURFnet8 – is en hoe groot het belang hiervan is om Europees en mondiaal competitief te zijn.”

Met welke externe ontwikkelingen krijgt SURF de komende jaren te maken?

“De komende tien jaar zullen onder andere thema’s als cloud en internet of things onze maatschappij veranderen. Hoe meer data langs deze weg verzameld worden, hoe meer rekenkracht er nodig is voor de analyse ervan. De vraag is dan hoe onze leden via SURF hiervoor samen kunnen werken met Europese partners, met commerciële partijen en met kleine startups. SURF kan bijvoorbeeld ecosystemen bouwen om onze leden hiertoe in staat te stellen”, zegt Augustus. De Ranitz: “Leden ontwikkelen zelf natuurlijk ook en bouwen eigen capaciteit. Onze meerwaarde ligt in ondersteuning bij de complexere, specialistische vraagstukken en het bewaken van generieke afspraken over bijvoorbeeld architectuur. Wij kunnen Nederland in een Europees kader plaatsen en zorgen dat wat wij belangrijk vinden ook behouden blijft.”

Louwhoff wijst verder op de grote maatschappelijke thema’s, zoals de veranderende geopolitieke situatie. “De VS hebben onder de huidige president een andere positie op het wereldtoneel ingenomen. China klopt nadrukkelijk op de deur. Om de afhankelijkheid van grotere markten te beperken, moeten we op Europees niveau zelf iets organiseren. Daarom ondersteunen we GAIA-X, het Frans-Duitse initiatief voor een Europese cloud.” Ook in de zorg worden data steeds belangrijker, wat leidt tot nieuwe vraagstukken. “Van wie zijn die gegevens, wie krijgt toegang, met welk doel, wat kun je erin ontdekken? Dat je algoritmen kunt bouwen die tot betere diagnoses leiden, betekent ook iets voor het onderwijs, voor de faciliteiten van een umc en voor SURF om voldoende rekenkracht en veilige opslag te realiseren”, zegt De Ranitz.

Wat zijn jullie ambities met de SURFcoöperatie?

“Steeds meer onderzoeks- en onderwijspartijen maken gebruik van commerciële cloudleveranciers. We moeten afstappen van ‘us and them’ om samen te versnellen, waarbij we uiteraard eisen aan deze partijen kunnen stellen over de manier waarop. SURF kan optreden als vertrouwenspersoon voor de leden en met de parels die we al ontwikkeld hebben – netwerken, datacenters, basisinfrastructuur, researchinfrastructuur – Nederland een voorsprong geven. Daarnaast is het onze rol om innovatie te initiëren en te coördineren, zodat leden weten: ‘leveranciers en technologieën met het stempel van SURF zijn veilig, daar kunnen we verder mee.’ Zonder dat het móet.”

Louwhoff beaamt dit: “We willen leden indien gewenst zelf aan de knoppen laten, maar tegelijk in de markt met elkaar volumevoordeel organiseren. Zo voorkomen we bovendien dat leden allerlei overhead zelf moeten organiseren.” De Ranitz: “Nieuwe technologie veroorzaakt gedoe, omdat iedereen anders moet gaan werken. Maar het is ook onderdeel van de oplossing. Bijvoorbeeld dankzij virtual en augmented reality leren mensen veel makkelijker, juist degenen die niet van de boeken zijn. Dat vergt echter wel investeringen. Daarom moeten we het samen doen, voor elke instelling afzonderlijk is het te duur.”

Niet alleen de coöperatie verandert, ook de SURF-organisatie. Wat gaan leden daarvan merken?

“Onder meer de integratie van de dienstverlening. We nemen het goud uit de werkmaatschappijen mee naar de toekomst en laten los wat minder goed werkt. Nu SURF één organisatie is, verdwijnen intern de muren en wordt het makkelijker om make-or-buy-keuzes af te wegen. Daardoor kunnen we leden betere proposities voorleggen. Meer maatwerk dus, met op termijn vooral een meer integrale blik op de mogelijkheden rond IT-ondersteuning”, stelt De Ranitz. “Leden willen enerzijds ontzorgd worden en anderzijds dat we meedenken over hun uitdagingen. Een umc dat van alles moet met data, een universiteit die voorop wil lopen in datacenters of een hogeschool die het onderwijs wil transformeren richting digitaal, bieden wij advies en inspirerende voorbeelden uit Nederland en andere landen. En soms zullen we zeggen: in Europa is deze beweging gaande, als we op de trein willen springen moet er nú iets gebeuren.”

“Dat betekent goed contact houden met wat bij leden speelt en gezamenlijk optrekken. Samen met de leden de agenda bepalen en urgente issues oplossen. Intern elkaar versterken, innoveren op onderdelen die leden belangrijk vinden, hen daarbij betrekken en die innovatie doorvertalen in dienstverlening aan de leden. Dat is de essentie van het coöperatiemodel”, stelt Louwhoff. Augustus onderschrijft dat: “Innovatie wordt gedreven door iedereen bij SURF en door leden. Daar zit ook heel veel expertise. Onze rol is wat bij leden speelt samen te brengen, te consolideren en verder te distribueren. Innovatie is overigens niet alleen technologie, maar ook ‘hoe verander je de manier van werken’, ‘hoe train je mensen om met nieuwe zaken om te gaan’ en ‘hoe breng je partijen samen in een ecosysteem’. SURF slaat de brug tussen de wensen van de leden en technische oplossingen en innovaties die daarbij passen. Vanuit de samenwerking met leden en coalities met stakeholders kunnen wij innovatie stimuleren, tot stand brengen en opschalen.”

Het is niet niks wat jullie benoemen. Waar liggen momenteel jullie prioriteiten?

De Ranitz: “We pakken heel veel tegelijk aan: een reorganisatie en een fusie van de SURF-werkmaatschappijen tot één organisatie, plus de bijbehorende implementatieprocessen. Binnen de coöperatie lopen er grote programma’s op het vlak van veiligheid, het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ict, de European Open Science Cloud waar nationaal vol op ingezet wordt. En uiteraard onze eigen business: van high performance computing en netwerkcapaciteit tot de coronacrisis. Het is alle hens aan dek, maar de dynamiek geeft ook energie.”

Voor het 2Jarenplan 2021-2022 hebben leden duidelijke prioriteiten aangegeven zoals veiligheid, transformatie in het onderwijs en researchdatamanagement. Daarbij vragen de leden om transparantie. Dat laatste betrekt Louwhoff ook op de geldstromen binnen SURF. “We willen leden en subsidieverstrekkers duidelijk maken hoe geldstromen lopen, waar die vandaan komen en wat we ermee doen. Een soort contractmanagement om er met elkaar goed grip op te krijgen. Dit geldt ook voor subsidies vanuit Europa en Europese samenwerkingsverbanden.”

Augustus noemt het belang van een veilige werkomgeving. “Er is veel te doen in de markt – security, remote werken, onderwijsvernieuwing vanwege corona – en daar komt de reorganisatie binnen de SURF-organisatie nog bij. We willen een duidelijke koers aangeven en luisteren naar de organisatie om te achterhalen wat er speelt en de goede beslissingen te nemen.” Louwhoff benadrukt de noodzaak van externe oriëntatie. “Dominante IT-ontwikkelingen op onderzoeken onderwijsgebied bij het bedrijfsleven ophalen en die vertalen naar de agenda en roadmap voor SURF.”

In deze wereld met schuivende panelen wil de raad van bestuur onderzoeken welke paden tot succes kunnen leiden. “Nederland heeft een toppositie qua onderwijs en digitale samenleving, en staat in de top 5 van digitale en meest innovatieve economieën. Dat heeft alles te maken met het ecosysteem dat wij hier met onze leden neerzetten.”

Tekst: Wilma Schreiber
Foto's: Sicco van Grieken