Leermaterialen teruggeven aan de maatschappij kan net zo vanzelfsprekend zijn als glas in de glasbak gooien.
Kennismaking open leermaterialen
Goed leermateriaal ontwikkelen is tijdrovend en duur. Als je daarin samenwerkt, kun je veel voordelen behalen. Leermateriaal van anderen verrijkt je onderwijs, inspireert én bespaart tijd. In deze kennismaking lees je wat open leermaterialen zijn, hoe je die inzet en hoe je je eigen materialen zo opstelt dat anderen het optimaal kunnen gebruiken.
Je eigen leermateriaal delen voor hergebruik
Heb je zelf leermaterialen waar je trots op bent? Voeg ze toe aan een repository voor open leermaterialen.
Door open leermaterialen toe te voegen aan een repository, zoals Wikiwijs of SURFsharekit, draag je bij aan het onderwijs van andere docenten en van studenten. Je bibliotheek kan je helpen bij het publiceren van je materialen.
Door leermateriaal breed te delen, profiteren niet alleen de studenten binnen jouw vak, maar ook andere docenten en studenten van jouw kennis en het door jou ontwikkelde materiaal:
- Je krijgt erkenning voor je werk.
- Je draagt bij aan onderwijs van vakgenoten.
- Studenten (en docenten) hebben meer keuzevrijheid
- Het is goed voor het aanzien van je instelling
Zorg dat jouw materiaal goed herbruikbaar, met de juiste formaten en rechten, en vindbaar is voor ander docenten of studenten. Doorloop daarvoor de volgende stappen:
Stap 1. Formaten
Zorg dat het materiaal dat je deelt makkelijk te gebruiken is door anderen, onder andere door het in een aanpasbaar format aan te bieden. Hiermee zorg je ervoor dat andere docenten kunnen kiezen hoe ze het hergebruiken en eventueel ook kunnen embedden. Denk ook na of het materiaal goed te bekijken is op een reguliere pc, Mac, tablet en telefoon.
Van een uitgave in pdf-vorm is het handig om ook de teksten in .txt-format beschikbaar te stellen, zodat iemand die ze wil hergebruiken, ze gemakkelijk in zijn of haar eigen tekst kan opnemen. Welke formats je aan kunt bieden, is afhankelijk van de repository die je gebruikt.
Tip
Zet meerdere formaten in een zip-file en upload het in 1 record in je repository. Zo kan iedereen zelf bepalen welk formaat handig is.
Stap 2. Auteursrecht vrijgeven
Om ervoor te zorgen dat iemand anders jouw leermateriaal kan gebruiken, moet het via internet vrij toegankelijk zijn en het materiaal moet voorzien zijn van een open licentie. Veelgebruikte licenties zijn die van Creative Commons. (Zie Wat zijn open leermaterialen)
Tip
Maak je gebruik van zelfgemaakte foto's in je materialen, dan moet je toestemming hebben van de personen die op de foto staan om het open te mogen delen. Denk dus na over het portretrecht en AVG.
Check de kwaliteit
Je gaat je leermaterialen openzetten voor de wereld, dan wil je dat het foutloos is en dat het voldoet aan de eisen die een instelling of vakcommunity stelt aan leermaterialen. Idealiter beoordeel je de materialen op kwaliteit met gelijkgestemden, bijvoorbeeld door middel van een peer-reviewsysteem of kwaliteitsmodel. Gebruik een kwaliteitsmodel voor jezelf om vertrouwen te krijgen in de kwaliteit van je eigen materialen die je publiceert in een repository (zie Open leermaterialen van anderen gebruiken).
1. Roadmap: Copyright and open licenses in online education - 2019
In deze uitgave heeft de Technische Universiteit Delft alle zaken op een rijtje gezet rond auteursrecht als je zelf iets wil delen.
2. Open Attribution Builder
Tool om correcte bronvermeldingen op te stellen
De Open Attribution Builder van Open Washington, Open Educational Resources Network helpt je om correcte bronvermeldingen op te stellen inclusief een Creative commons licentie.
Stap 3. Publiceren in repository en voorzien van metadata
Publiceren doe je in een repository (Zie Wat zijn open leermaterialen). Publiceer je materialen in een repository die de standaard is bij je instelling of vakcommunity. Vul alle metadatavelden in, dan weet je zeker dat het materiaal goed terug te vinden is. Voeg ook de docentenhandleiding en andere formaten toe, dan is het optimaal herbruikbaar
Tip
Vraag de bibliotheek om hulp bij het licenseren en beschikbaar stellen van je materiaal. Misschien biedt jouw bibliotheek zelf een repository aan waar je leermateriaal kan publiceren en delen. Zij kunnen je ook alles vertellen over metadateren en auteursrechten.