Digitale leeromgeving
Studenten en docenten hebben steeds veranderende behoeftes als het gaat om het gebruik van tools in het onderwijs. Een instelling moet hier met de digitale leeromgeving flexibel op in kunnen spelen. Maar hoe kom je tot een visie op de leeromgeving, wat is een modulair opgebouwde leeromgeving en welke integratievraagstukken komen daar bij kijken?
Studente in bibliotheek met computer online

Dat heeft niet alleen ons, maar ook de hele zaal doen beseffen dat we het draagvlak echt moeten veranderen. Vooral nu de toekomst zich richt op leerlinggestuurd leren.

Iris Huis in 't Veld

Iris Huis in ‘t Veld

Telefoonnummer

Kernbegrippen digitale leeromgeving

Kernbegrippen rondom de digitale leeromgeving helpen instellingen om dezelfde taal te spreken.

Adaptieve leertechnologie

Datagedreven, gepersonaliseerde onderwijstoepassing waarbij de instructie en moeilijkheidsgraad van opdrachten bepaald worden op basis van de interacties, het niveau en de aanpak van de student. Bij zo’n toepassing geeft een geautomatiseerd systeem suggesties die zijn toegespitst op de individuele behoefte van de student.

Componenten digitale leeromgeving

De digitale leeromgeving van de toekomst lijkt te bestaan uit een modulair systeem opgebouwd uit componenten. Componenten bevatten functies om een bepaalde taak in het onderwijs goed te kunnen uitvoeren. Voorbeelden van componenten zijn communiceren, samenwerken en toetsen. Componenten zijn vervangbaar en uitbreidbaar, zodat de leeromgeving altijd aangepast kan worden aan nieuwe ontwikkelingen.

Digitale leer- en werkomgeving (DLWO)

De digitale leer- en werkomgeving (DLWO) is het geheel van systemen dat studenten, onderzoekers en medewerkers van een onderwijsinstelling in staat stelt hun activiteiten uit te voeren. De DLWO is dus een combinatie van digitale diensten.

Digitale leeromgeving (DLO)

De DLO is de digitale leeromgeving: het geheel van systemen of applicaties dat het onderwijs en het leren ondersteunt. Studenten en docenten gebruiken de DLO voor veel verschillende onderwijsactiviteiten zoals communicatie, het organiseren van het onderwijs en het uitwisselen van content. De DLO is een deelverzameling van de DLWO.

Alternatieve benaming: modulaire digitale leeromgeving

Elektronische leeromgeving (ELO)

Elektronische leeromgeving (ELO) kan zowel betrekking hebben op specifieke digitale leerapplicaties (zoals Blackboard of Moodle) als op het geheel van digitale applicaties voor het onderwijs. Als het gaat om één applicatie, wordt ook de term learning management system (LMS) gebruikt. Als het gaat om het geheel aan applicaties, geven we de voorkeur aan de term digitale leeromgeving (DLO).

Groepsmanagement

Groepsmanagement is het beheer van groepen gebruikers binnen een leeromgeving of samenwerkomgeving. Binnen een leeromgeving zorgt groepsmanagement voor overzicht van de groep(en) waartoe een gebruiker behoort en bepaalt tot welke content en applicaties de gebruiker toegang heeft.

Learning management system (LMS)

Een learning management system (LMS) ondersteunt studenten bij het leren en bij de communicatie met medestudenten en docenten over het onderwijs.

Portal

Een systeem dat gebruikers een persoonlijke webomgeving biedt, die het startpunt is naar website en applicaties. Een portal zorgt voor personalisatie en visuele integratie van applicaties binnen de digitale leeromgeving.

Authenticatie- en autorisatie-infrastructuur

De infrastructuur die de toegang tot digitale systemen regelt, bijvoorbeeld de toegang tot de digitale leeromgeving. Deze toegang wordt georganiseerd door middel van identificatie (wie ben je), authenticatie (ben je wie je zegt dat je bent) en autorisatie (welke informatie mag je zien).

Hoger Onderwijs Referentie Architectuur (HORA)

De Hoger Onderwijs Referentie Architectuur (HORA) is een verzameling van instrumenten voor het inrichten van de organisatie en informatiehuishouding van universiteiten en hogescholen. De HORA bestaat uit drie onderdelen: architectuurvisie, referentiemodellen en implementatiehulpmiddelen.

Identity management

Identity management (ook wel gebruikersbeheer) omvat de processen die zich richten op het administreren en beheren van gebruikers van een systeem, inclusief de toegangscontrole en toegangsrechten. Op basis van identiteit, groep of rol krijgen (groepen) personen toegang tot en rechten in bepaalde onderdelen van de leer- of samenwerkomgeving.

IMS Caliper

De IMS Caliper is een standaard en biedt een ecosysteem om leeractiviteiten vast te leggen en te presenteren. Het omvat een gemeenschappelijke taal voor het labelen van leerdata en voorziet in een standaardmethode om leeractiviteiten te meten.

Alternatieve benamingen: IMS Caliper Analytics, Caliper Framework

Integratie-infrastructuur

Een integratie-infrastructuur is de informatievoorziening (gegevens, processen, tools en diensten) die het mogelijk maakt om gegevens tussen applicaties uit te wisselen. Een integratie-infrastructuur kan een verzameling losse systemen als één systeem laten functioneren. Daarbij maken we onderscheid tussen visuele integratie (ziet de digitale leeromgeving er qua vormgeving uit als één geheel), gegevensintegratie en systeemintegratie.

Interoperabiliteit

Interoperabiliteit houdt in dat verschillende applicaties en ict-systemen op elkaar aansluiten en samenwerken. Dit is van groot belang binnen de digitale leeromgeving, waarin verschillende componenten (bijvoorbeeld toetsen, communiceren en roostering) gecombineerd worden. Voor interoperabiliteit zijn gemeenschappelijke standaarden, protocollen en procedures nodig.

Open Onderwijs API

De Open Onderwijs API is een set van definities die ervoor zorgt dat onderwijsdata vanuit verschillende applicaties gestandaardiseerd worden en daardoor hergebruikt kunnen worden in andere (mobiele) applicaties. De Open Onderwijs API is een initiatief van SURF en een aantal hogeronderwijsinstellingen.

LTI: Learning Tools Interoperability

LTI is een standaard om tools te integreren en data uit te wisselen. Tools worden geïntegreerd in een zogenaamde ‘tool consumer’, zoals bijvoorbeeld een LMS. Een LMS kan hiermee op een eenduidige manier zijn functionaliteiten uitbreiden met de functionaliteiten van verschillende tools (van andere aanbieders). Daarbij wordt ook data tussen het LMS en de tool uitgewisseld om context, bijvoorbeeld de persoonsgegevens en/of cursusinformatie, te delen tussen het LMS en de geïntegreerde tool.

SAML: Security Assertion Markup Language

SAML is een XML-gebaseerd raamwerk voor het communiceren van gebruikersauthenticatie, rechten, en attribuutinformatie. SAML biedt organisaties de mogelijk om de identiteit, attributen en rechten van zijn gebruikers op een veilige manier vrij te geven aan applicaties waar gebruikers van de organisatie gebruik van willen maken. De applicaties sturen gebruikers die willen inloggen door naar de organisatie om daar hun identiteit te controleren en krijgen daarna attributen van de ingelogde gebruikers van de organisatie terug, zoals de naam en het e-mailadres. Gebruikers worden op deze manier voor verschillende applicaties op dezelfde manier geauthentiseerd, zo wordt een veilige en uniforme aanmeldmethode geboden. 

VOOT: Virtual Organisation Orthogonal Technology

VOOT is een protocol voor de uitwisseling van groeps- en autorisatie data. Waar SAML gebruikt wordt voor authenticatie, kan VOOT gebruikt worden voor autorisatie. Applicaties waar gebruikers op ingelogd zijn kunnen het VOOT-protocol gebruiken om groepsgerelateerde informatie op te vragen, zoals de groepen waar een gebruiker lid van is of de leden van een groep. Deze groepsinformatie wordt typisch gebruikt voor het bepalen van de rechten van een gebruiker of voor de samenwerking tussen gebruikers onderling in de aangeleverde groepen.

xAPI

xAPI, ook bekend als de Experience API, is een standaard voor onderwijstechnologie die het mogelijk maakt om data te verzamelen over uiteenlopende soorten leeractiviteiten en -ervaringen.

Alternatieve benamingen: Experience API, Tin Can

Zie voor meer informatie over deze en andere onderwijsstandaarden de SURF standaarden-website