Werk je in een opleidingsvereniging, beroepsvereniging of een vakcommunity en wil je open leermaterialen beschikbaar stellen? Met een vakvocabulaire zorg je ervoor dat de digitale leermaterialen goed vindbaar zijn. Dit stappenplan helpt je bij het opstellen, implementeren en onderhouden van een vakvocabulaire.
Stap 3. Ontwikkel een eerste versie van de vakvocabulaire
Nu begin je met het team aan het ontwikkelen van de vakvocabulaire. Deze stap kent een aantal deelstappen.
1. Ga na of er een bestaande structuur is of dat je er zelf een moet ontwikkelen
Bekijk welke bronbestanden er beschikbaar zijn, al dan niet digitaal. Een bronbestand is bijvoorbeeld een reeds bestaand opleidingsprofiel. Stel het aantal niveaus vast dat aanwezig is in de taxonomiestructuur ofwel het classificatieschema.
Zie ter illustratie een screenshot van een deel van het vocabulaire verpleegkunde hieronder. Dit vocabulaire is gebaseerd op het landelijke beroepsprofiel hbo Verpleegkunde. In het voorbeeld zie je een CanMEDS-rol (1.5 Communicator), een kernbegrip (Persoonsgerichte communicatie), thema’s (verpleegkunde, communicatie), subthema’s per thema en ten slotte kern- of trefwoorden die hierbij horen. De woorden worden door het teken ; van elkaar gescheiden.
2. Zet de data in een Excelbestand, inclusief definities
Neem de taxonomiestructuur over in een Excelbestand. Zorg dat er van alle begrippen in de tabellen definities bestaan. Deze definities maken deel uit van de vakvocabulaire en zijn bedoeld om een gebruiker snel duidelijk te maken wat er onder een begrip wordt verstaan. Ze helpen om begrippen in een zoekinterface te verhelderen. Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen dat de definities tevoorschijn komen als de gebruiker zijn muis op een begrip zet. Maak een apart tabblad aan voor de definities van alle begrippen. Door definities van begrippen binnen een opleiding op een apart tabblad te zetten, hoef je ze maar één keer te beschrijven, terwijl de begrippen verschillende malen kunnen voorkomen. Zie ter illustratie het voorbeeld hieronder.
3. Leg de 'platgeslagen' data voor aan de vakcommunity
Koppel de data in het Exelbestand terug aan de vakcommunity. Is de structuur juist? Sluit de structuur aan bij de manier waarop de beoogde gebruikers straks willen zoeken of filteren? Laat de vakcommunity eventueel een zoekactie doen om te zien of dat met behulp van deze structuur genoeg oplevert, bijvoorbeeld via filtering in Excel. Neem hiervoor een CanMEDS-rol of een kernbegrip als voorbeeld. Welke content is hierbinnen beschikbaar?
4. Bereid het intakegesprek met SURF voor
Is de community tevreden met de eerste slag, dan is het tijd om een intakegesprek met SURF aan te vragen.
Vul ter voorbereiding op het intakegesprek alle lege regels in het Excelbestand met data, dus met de begrippen zoals die zijn opgenomen in de structuur. Je ziet in onderstaand voorbeeld dat op alle regels de cijfers 1.6 staan en de rol van communicator. Dit is nodig om bij de omzetting van de data misverstanden of fouten te voorkomen. Zo kunnen ze efficiënt worden ingevoerd en beheerd.
5. Het intakegesprek met SURF
Op basis van het intakegesprek zet SURF een hiërarchie* van de datastructuur op en kent het SKOS-eigenschappen* toe aan de data.
Tijdens het intakegesprek krijg je samen met SURF inzicht in de samenhang van de informatie in je Excelbestand. Om een goed totaalbeeld te krijgen, kopieer je alle informatie vanuit verschillende tabbladen naar één verzamel-tabblad. Met behulp van filters kan achterhaald worden welke informatie op verschillende plekken voorkomt. Dergelijke inzichten zijn nodig om verbanden te zien en relaties te benoemen.
| * Wat is een hiërarchie? Het aanbrengen van een hiërarchie in de vakvocabulaire maakt het mogelijk om af te spreken tot op welk diepteniveau metadata aan de digitale leermaterialen worden toegekend, of om op een bepaald detailniveau te zoeken in een zoekportaal. Door een waarde toe te kennen aan de verschillende onderdelen, kun je daarnaast onder meer referentielijsten opbouwen. Met behulp van een referentielijst zien derde partijen hoe een opleiding is opgebouwd. Zo kunnen ze de relatie tussen verschillende elementen binnen de opleiding beter begrijpen, zoals de relatie tussen rollen en kernbegrippen, thema’s en subthema’s. |
| * Wat zijn SKOS-eigenschappen? SKOS (Simple Knowledge Organization System) is een algemeen datamodel. Door toekenning van SKOS krijgt iedere kolom in het Excelbestand zijn eigen betekenis. SKOS is nodig voor de geautomatiseerde verwerking van data op een later moment. Met behulp van de SKOS-eigenschappen kunnen onder meer relaties worden gelegd tussen begrippen. |