‘Uit de speltheorie weten we dat mensen meestal bereid zijn om een niet al te grote eerste investering te doen om te zien wat het oplevert. Als ze er niets voor terugkrijgen, haken ze snel af. In de psychologie heet dit rational choice theory: we willen investeren in iets dat stabiel is en een lang leven beschoren lijkt.’
Stappenplan Vakcommunity open leermaterialen
Als je open leermaterialen maakt, deelt en hergebruikt, is samenwerking met andere docenten heel belangrijk. In een actieve vakcommunity wordt samenwerken makkelijker. Met dit stappenplan bouw je een community rond open leermaterialen op. Heb je al een community, dan helpt dit stappenplan je om specifiek aan de slag te gaan met open leermaterialen.
Stap 5. De community activeren, laten groeien en evalueren
Een community levend houden kost tijd en energie. Je moet veel doen om leden te werven, binden en behouden. Bedenk dat mensen die elkaar kennen meer voor elkaar over hebben dus sneller actief worden in de community. In deze stap volgen tips hoe je zorgt voor binding en betrokkenheid.
Speel in op de ‘Sense of community’
Deze sense of community is besproken in stap 3. Daarbij ga je in op:
- Lidmaatschap (gevoel ergens bij te horen)
- Invloed (gevoel verschil te kunnen maken)
- Behoeftebevrediging (gevoel er iets voor terug te krijgen)
- Emotionele band (gevoel iets met elkaar te delen)
7 ontwerpprincipes voor een levendige community
In het boek Cultivating Communities of Practice: A Guide to Managing Knowledge onderscheiden Etienne Wenger, Richard McDermott en William M. Snyder 7 principes voor het actief houden van community’s of practice.
- Ontwerp met het oog op evolutie
- Open een dialoog tussen interne perspectieven en perspectieven van buitenaf
- Sta open voor meerdere deelname-niveaus
- Ontwikkel zowel openbare als besloten ruimtes
- Focus op waarde
- Combineer het bekende met het opwindende
- Creëer een ritme voor de community
Meer uitleg over de 7 ontwerpprincipes voor een levendige community
- Ontwerp met het oog op evolutie
Het doel van het ontwerp is niet om een structuur op te leggen, maar om de community te helpen zich te ontwikkelen. Beitel dus niet in steen hoe de vakcommunity eruit moet zien, maar zorg dat er ruimte is voor dynamische ontwikkelingen. - Open een dialoog tussen interne perspectieven en perspectieven van buitenaf
Er is vaak iemand van buiten nodig om alle mogelijkheden van de community goed te kunnen overzien. - Sta open voor meerdere deelname-niveaus
Het is onrealistisch om te eisen dat alle leden evenveel bijdragen aan de community, omdat ze er ook niet allemaal evenveel uit halen. Meestal vormt 10-15 procent het hart van de community en de dagelijkse leiding. Daaromheen zit een schil van actieve deelnemers, ongeveer 15-20 procent. Een groot deel van de leden bevindt zich in de periferie: zij nemen zelden actief deel, maar halen wel inzichten uit de community. Het is goed mogelijk dat het deelnemerschap wisselt en dat mensen dan weer eens heel betrokken zijn en dan weer een tijd in de periferie blijven. - Ontwikkel zowel openbare als besloten ruimtes
Het gaat niet alleen om de output van de community, maar net zozeer om de activiteiten om er te komen en het informele netwerk dat daarbij ontstaat. Zorg dat beide tot hun recht komen, door zowel openbare als besloten (online) ruimtes te ontwerpen voor activiteiten van de community. - Focus op waarde
Community's bloeien omdat ze waarde toevoegen aan de instellingen en de leden die ermee verbonden zijn. Maar de volledige waarde van een community is nog niet bekend als je een community start. Probeer niet vooraf vast te leggen wat die waarde is, want hij verandert overtijd, maar maak wel regelmatig expliciet welke waarde de leden eraan toekennen. - Combineer het bekende met het opwindende
Volgroeide community's ontwikkelen een routine, met terugkerende bijeenkomsten, projecten enzovoorts, die voor de deelnemers op den duur zo vertrouwd zijn dat ze er eerlijke discussies durven te voeren en ook achterover kunnen leunen. Tegelijkertijd vinden er soms zulke spannende, innovatieve activiteiten plaats dat ze een gevoel van gezamenlijk avontuur oproepen. - Creëer een ritme voor de community
In de community-activiteiten zit een patroon. Als ze elkaar te snel opvolgen, stoppen mensen met deelnemen omdat ze zich overweldigd voelen. Gaat het te langzaam, dan haken ze ook af. Succesvolle community's vinden een natuurlijk ritme, dat bijvoorbeeld versneld rondom een vakconferentie, om daarna weer wat af te vlakken.Het ritme van de community is de sterkste indicator van haar levendigheid.
Meer lezen
Wenger e.a. (2002) Cultivating Communities of Practice: A Guide to Managing Knowledge, Harvard Business School Press.
Organiseer een startbijeenkomst
Door het organiseren van een startbijeenkomst creëer je een concreet moment waarop de community van start gaat. En zo’n bijeenkomst is een uitgelezen kans om de leden met elkaar en het kernteam kennis te laten maken.
Geef niet (te snel) op
Het realiseren van een actieve community kost veel tijd. Het is een hele uitdaging om mensen bij te laten dragen. Uit onderzoek blijkt dat er vaak maar 1% van heel actief bijdraagt, 9% van de leden draagt bij (contributors) en de overige leden alleen informatie komen halen: 90% lurkers. Zie ook dia 28 van deze Slideshare-presentatie
Uit het artikel Vakcommunity’s, experts aan het woord, over de rol van vakcommunity's vanuit theoretisch perspectief:
Communiceer de 'what's in it for me'
Communiceer vaak de WIIFM: What’s in it for me. (Toekomstige) leden moeten het gevoel hebben dat het lidmaatschap hun persoonlijk iets gaat opleveren.
Blijf communiceren: maak een communicatieplan activiteitenkalender
Het is een misvatting dat als je iets eenmaal gecommuniceerd hebt, dit bekend is bij alle leden. Zorg dat je blijft communiceren en doe dat in de vorm die past bij je community. Maak dus een communicatieplan met daarin een activiteitenplan. Daarin staan ook alle digitale activiteiten: nieuwsbrief, app, notificaties, sociale media, etc. Zorg dat je de volgende vragen kunt beantwoorden en ook regelmatig in de communicatie laat terugkeren:
- Waarom moet iemand lid worden? Wat is de WIIFM?
- Welke activiteiten ga je inzetten?
- Wat wordt het “ritme van de community”?
Werf leden: maak een marketingplan
Het werven van leden is een belangrijke activiteit. Zorg voor zichtbaarheid op verschillende plekken. Je kunt bij de aankondiging van al je activiteiten heel duidelijk vermelden dat ze afkomstig zijn van een community waarbij men zich kan aansluiten. Een onderdeel van zo’n plan kan zijn het leermateriaal van de week.
Zet ambassadeurs in
Maak actieve leden bewust dat ze ook een rol hebben bij het werven en binden van leden. Geef ze voorbeelden en prikkel ze om dit te doen.
Stem alles af op de doelgroep
Bij stap 2 heb je al bedacht welke doelgroepen er in de community zitten. Stem dit, bij alles wat je gaat organiseren, af op die verschillende doelgroepen.
Heet nieuwe leden persoonlijk welkom
Om leden online te binden is het goed om nieuwe leden een persoonlijke welkomstmail te sturen. Het is handig om deze taak bij iemand te beleggen, de Newbie greeter.
Zorg dat je de volgende vragen kunt beantwoorden:
- Hoe worden nieuwe leden wegwijs in de community?
- Hoe weten ze wat er van ze wordt verwacht?
- Hoe bind je nieuwe leden?
Stimuleer online activiteiten
Actie leidt tot reactie. Laat o.a. de social manager discussies opstarten, mensen naar de website trekken, mensen uitdagen om mee te doen, leden die actief zijn complimenten geven. Al een klein groepje mensen expliciet 15 minuten in de week vragen actief in de community acties uit te zetten en connecties te leggen, leidt al tot veel bewegingen.
Uit de good practice Vakcommunity van SAMEN hbo verpleegkunde:
‘Iedere week krijgen de leden van hbovpk.nl een notificatiemail met een overzicht van alle activiteiten van die week. Dat werkt goed. Mensen zien een onderwerp staan waar ze iets mee hebben, klikken erop en reageren. Daardoor blijft het platform op het netvlies.’
Zorg dat leden zich kunnen profileren
Doe dat actief door ze inhoudelijk te laten bijdragen met artikelen of een Q&A, en passief door bijvoorbeeld maandelijks een lid in het zonnetje te zetten.
Bied ondersteuning
Er is niets zo vervelend dat als je vastloopt je geen antwoord krijgt op je vraag. Stel een algemeen e-mail adres in en zorg dat de reacties op vragen niet (te) lang op zich laten wachten.
Zorg dat de WIIFM bekend is
We kunnen het niet vaak genoeg zeggen: zorg dat de What’s in it for me voor potentiële en bestaande leden bekend is. Blijf hierover communiceren!
Blijf vernieuwen
Hoe blijf je als community actueel? Blijf vernieuwen. Zo hou je deelname ‘spannend’:
- Deel succesverhalen, zowel van de community als van individuele leden.
- Creëer subgroepen waarin leden kunnen participeren.
- Bekijk of er nog nieuwe rollen te vergeven zijn.
- Ontwerp activiteiten en zorg dat er voldoende waardering tegenover staat.
- Faciliteer discussies over de doelen van de community.
- Zoek naar mogelijkheden om kennis van buiten de community binnen te halen.
- Stimuleer publicatie van succesverhalen en -materialen buiten de community.
- Bedenk prijsvragen, quizen, uitwisselmomenten, ‘leermaterialen van de week’ of andere opvallende activiteiten waar communityleden over ‘napraten’.
Evalueer
Blijf kritisch. Wat heeft de community nodig en wie zou dit kunnen leveren?
Uit de good practice Vakcommunity Environmental Toxicology:
‘Het inzetten van het materiaal in het onderwijs is de beste manier om de community actief te houden, want het dwingt je om het materiaal te blijven herzien. Het voordeel van online is dat je het meteen kunt aanpassen, maar het betekent wel weer collega's verzoeken om stukken te (her)schrijven, ze achter de broek aan zitten en reviewers vragen om de nieuwe tekst te beoordelen.’
Wees niet dwingend
Ondanks alle organisatie die er achter de schermen plaatsvindt, is het van belang dat het voor de leden van de vakcommunity niet voelt alsof ze van alles van bovenaf wordt opgelegd. Mensen sluiten zich vrijwillig aan. Wees dus niet te dwingend, ook als leden niet heel actief zijn, maar vooral passief deelnemen (‘lurken’).
Meer lezen over dit onderwerp?
Karel Kreijns, hoogleraar Technology-Enhanced Collaborative Learning, en Peter Sloep, emeritus hoogleraar Technology-Enhanced Learning vertellen in het artikel: Vakcommunity’s, experts aan het woord over de rol van vakcommunity's vanuit theoretisch perspectief.