Universiteit van Amsterdam: Active Learning Classrooms

Het gaat om interactie tussen studenten onderling, interactie tussen groepen en de interactie tussen docent en student.

Organisatie en beheer

Bij de Universiteit van Amsterdam zijn bijna alle onderwijszalen in beheer van de facilitaire afdeling Bureau Onderwijs Logistiek (BOL). Een groot deel van de hier beschreven projecten zijn door hun gerealiseerd. Voor de ontwikkeling van een nieuwe zaal, hebben we de volgende lessons learned geïdentificeerd:

• Het is belangrijk om nieuwe innovatieve onderwijszalen in samenspraak met docenten (en eventueel studenten) te ontwikkelen.
• Het is aan te bevelen om een pilotperiode te hanteren om ervaringen op te doen. In die periode is het goed om regelmatig evaluaties onder studenten en docenten te houden om de zaal nog in details te kunnen fine tunen.
• Het is belangrijk dat er een centraal punt is waar alle informatie en ervaringen bij elkaar komen van de verschillende projecten/initiatieven om niet bij elk project het wiel uit te vinden.

Het beheer van de zalen is gecentraliseerd bij de UvA. De meeste van deze unieke zalen kunnen door alle docenten aangevraagd worden. Het UvA roostersysteem werkt vanuit ‘aantallen deelnemers’ en bijv.’ werkgroepzaal’ en gaat niet uit van het onderwijsconcept dat de docent wil gebruiken. Het nadeel hiervan is dat docenten in deze zaal komen die bijvoorbeeld een traditionele U-vorm verwachten en gaan slepen met tafels of ontevreden zijn over de techniek die wat afwijkt van de standaard. Het roostersysteem zal daarom eigenlijk aangepast moeten worden, zodat duidelijk is welk onderwijsconcept de docent wil hanteren en dat zij dan de goede zaal toegewezen krijgen (zoals nu reeds bij de TU Delft wordt gehanteerd).

Bij alle nieuwe UvA zalen werd door de AV-ondersteuning van BOL extra voorlichting verzorgd om docenten bekend te maken met de nieuwe inrichting. Daar werd helaas slechts spaarzaam gebruik van gemaakt. Ondanks direct mailings en een flexibel aanbod. Dit terwijl het wel noodzakelijk is dat docenten van tevoren bekend zijn met de nieuwere AV/IT-voorzieningen die aanwezig zijn in dergelijke zalen. Uiteraard moet het gebruiksvriendelijk zijn, maar toch behoeft dit aspect de komende tijd nog extra aandacht.

Communicatie

Bij elk initiatief is er aandacht geweest voor interne communicatie. Bij het eerste project was dat wat omvangrijker dan bij de latere versies van de samenwerkingsruimtes. Er werden diverse presentaties en bezoekmogelijkheden geregeld, en er werden bewust vergaderingen ingepland van betrokkenen bij het onderwijsproces. Tijdens bijeenkomsten in kader van bijvoorbeeld Blended Learning of ict en Onderwijs werden er presentaties verzorgd. Ook via digitale kanalen (websites, nieuwsbrief) werd er intern gecommuniceerd. Het is gebleken dat extra communicatie naar de doelgroepen bij de start van een nieuwe zaal onontbeerlijk is. Maar ook in een latere fase zal je moeten blijven communiceren. Daarbij blijkt dat een overzicht van beschikbare ‘speciale’ zalen op een centrale instellingsbrede website goed werkt (zoals bij de Mc Gill University). Voeg daar ook beeldmateriaal en een toelichting op de mogelijkheden bij, alsmede enkele best practices van docenten.

Ondersteuning

Bij bijna alle projecten is gepoogd om docenten te ondersteunen bij de AV en de didactiek. Hiervoor zijn facultaire ict en Onderwijs ondersteuners aangehaakt geweest. In de praktijk bleek het echter lastig om de docenten te bereiken en voldoende te ondersteunen bij het gebruik van deze innovatieve zalen. Een aantal studenten Onderwijskunde hebben observaties gedaan in dit type zalen en hun onderzoek laat zien dat het belangrijk is dat er onderwijskundige adviezen/ondersteuning verleend wordt aan de docenten. Uit de ervaringen zijn de volgende lessons learned geformuleerd:

• De ervaring leert dat voor innovatieve zalen in het begin meer ondersteuning nodig is.
• De ondersteuning zal een samenwerking moeten zijn van de AV en IT ondersteuning als ook de ict en Onderwijs en didactische ondersteuning.
• Het is wenselijk dat de docent één aanspreekpunt heeft voor zijn ondersteuning.
• Het is aan te bevelen dat er regelmatig onderwijskundige evaluaties gedaan worden in dit type zalen om handvatten te krijgen hoe docenten ondersteund kunnen worden en verbeterpunten voor de zalen naar voren komen.

Conclusie

Het realiseren van innovatieve onderwijsruimtes is meer dan alleen maar een ruimte inrichten met flexibel meubilair en nieuwe AV en IT techniek. Het vergt een gezamenlijke inspanning van meerdere diensten in de instelling waar soms de standaardprocedures aangepast moeten worden. Het meenemen van het onderwijs, zowel docenten als studenten, vergt veel inspanning van o.a. de ict en O-adviseurs en van didactische ondersteuners. Ook voor docenten vergt het een extra inspanning om het onderwijs ‘om te buigen’ naar meer actief leren; tijdelijke ondersteuning met studentassistenten zou die extra tijdelijke werkdruk kunnen verlichten.

Meer informatie

Meer informatie over de verschillende active learning classrooms bij de UvA (2020).

Learning spaces website