Verslag studiereis: Learning Analytics – een breed speelveld op instellingsniveau

Sommige instellingen richten zich met hun studiedata op studenten, andere juist op docenten en tutoren. Sommige universiteiten voeren kleinschalige lokale experimenten uit, andere hebben instellings-brede initiatieven of werken mee aan landelijke samenwerking. Nergens is echter staand beleid over het gebruik van studiedata binnen de gehele instelling.

Dit model van Northumbria University heeft veel indruk op ons gemaakt:

Het geeft een beeld van de veelomvattendheid van het gebruik van studiedata, en laat zien dat je alle aspecten moet adresseren. Tegelijkertijd maakt het ook inzichtelijk dat je niet alles tegelijk kunt aanpakken. Het is van belang om binnen je instelling de discussie te voeren welke keuzen je maakt en waarom.

Succesfactoren bij de invoering van learning analytics

We hebben geleerd dat een belangrijke succesfactor om vooruit te komen een visie is op wat je met studiedata wilt bereiken. Die visie gaat over de waarde die je als instelling wilt toevoegen met en door het gebruik van data. Deze visie kan niet alleen beperkt zijn tot technologie, ze moet ook gaan over de cultuur, de studenten, de docenten en het onderwijskundig concept.

Het gebruik van learning analytics vraagt om een cultuurverandering binnen een instelling. Het is belangrijk om daar voldoende oog voor te hebben. We hebben tijdens deze studiereis heel mooie voorbeelden gezien van hoe de IT-afdelingen samenwerken met het onderwijs.

We hebben ook gezien dat een actueel probleem ervoor kan zorgen dat projecten met studiedata een vlucht nemen in een instelling. De inzet van studiedata om studie-uitval te voorkomen heeft bij bijna alle instellingen die we bezochten vooral een groot financieel motief. De context van het Nederlands hoger onderwijs verschilt echter enorm van die in het Verenigd Koninkrijk. De bekostiging is anders. Universiteiten in het Verenigd Koninkrijk krijgen bijvoorbeeld boetes voor studenten die uitvallen. Daarnaast ligt de kwaliteit van de instellingen in Nederland veel dichter bij elkaar. In de Nederlandse situatie lijken vooral student-tevredenheid, werkdruk en ranking van belang.

De instellingen die we hebben bezocht zijn data-gedreven instellingen. Vanuit verschillende motivaties en manieren is dit zo gegroeid. Alle instellingen willen het onderwijs transformeren door gebruik te maken van data. Wat opvalt is dat ze dat ze studiedata niet gebruiken om af te rekenen. Ze kiezen een positieve insteek om instituten, docenten en studenten naar een hoger plan te krijgen. Om dat voor elkaar te krijgen in een instelling is het creëren van data-awareness de eerste stap. En die komt niet vanzelf. Om te kunnen begrijpen wat data kunnen betekenen, moet je ze eerst gaan gebruiken, in onderzoeksprojecten of in onderwijsexperimenten. Het verdient aanbeveling om klein te beginnen, te experimenteren en mislukkingen toe te staan.

Je kunt alleen verder komen met learning analytics als je onderzoek doet naar de relatie tussen wat je doet en wat het oplevert in het onderwijs. Je moet bewust datapunten creëren en niet klakkeloos alle beschikbare studiedata gebruiken. En uiteraard is een goede infrastructuur voor het verzamelen van data een must.

De juiste mensen vinden en binden

Alle bezochte instellingen beschikken over een goed team van bevlogen en kundige mensen. Mensen die echt het verschil maken. Zoals een Chief Information Officer (CIO) die orde op zaken stelt in het datalandschap, een rector die het belang van data ziet of een dataspecialist die in het team komt werken. De zorg van de Nederlandse deelnemers aan de reis voor hun eigen instelling is of zij wel de juiste mensen kunnen vinden en opleiden als zij met studiedata willen gaan werken. Data-analisten verdienen buiten het onderwijs veel meer. Je kunt alleen je eigen mensen opleiden, maar daar is tijd en ruimte voor nodig. Belangrijk hierbij is dat het niet alleen gaat om IT- en data-specialisten, maar ook om onderwijskundige en veranderkundige kennis. Het gebruik van studiedata is immers een onderwijsthema, geen IT-project.

Learning Analytics - samenwerking op landelijk niveau

Het Verenigd Koninkrijk loopt weliswaar voor op veel instellingen in Nederland met het gebruik van studiedata, maar dit zijn naar ons idee geen lichtjaren. De bestuurlijke inbedding van studiedata in universiteiten lijkt in het Verenigd Koninkrijk wel groter dan in Nederland, maar een analyse over wat er op nationaal niveau nodig is, lijkt te ontbreken. Het Nederlandse hoger onderwijs heeft wat dat betreft een goede uitgangspositie, met intensieve samenwerking op het gebied van onderwijsinnovatie, binnen SURF en binnen het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ict van SURF, VSNU en Vereniging Hogescholen.

Meer informatie

• Lees meer over de SURF Studiereis over studiedata 2019, inclusief de dagelijkse verslagen SURF Analytica.