Van hoe het begon naar nu: de geschiedenis van SURF

Computerfaciliteiten voor complexe berekeningen

In 1971 wordt SURFsara opgericht als Stichting Academisch Rekencentrum Amsterdam (SARA) door de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit Amsterdam en de Stichting Mathematisch Centrum (het huidige Centrum Wiskunde & Informatica). Deze instellingen hebben behoefte aan computerfaciliteiten voor het uitvoeren van complexe berekeningen.

De eerste nationale supercomputer

In 1984 neemt SURFsara de eerste supercomputer in gebruik, de Cyber 205, en vervult vanaf dan de rol van nationaal supercomputercentrum voor het onderzoek en onderwijs in Nederland. De Cyber 205 biedt een piekrekenkracht van 100 megaflop per seconde.

Supercomputer-gebruikers komen samen

Tijdens de eerste SARA Superdag komen gebruikers van de supercomputer samen om van elkaar te leren, elkaar te inspireren en om advies te krijgen van de SURF-experts. Deze dag is inmiddels uitgegroeid tot de SURF Research Day, dé nationale conferentie die onderzoek, IT en innovatie met elkaar verbindt.

Nederland loopt achter, SURF schiet te hulp

Begin jaren tachtig loopt Nederland achter op andere landen als het gaat om ict. Het ministerie van OCW stelt daarom in 1984 vijf miljoen gulden beschikbaar voor een samenhangend stelsel van landelijke en lokale voorzieningen op het gebied van geautomatiseerde informatieverwerking. Er komt in februari 1985 een begeleidingscommissie die daarvoor een meerjarenplan ontwikkelt. De naam van die begeleidingscommissie? Samenwerkende Universitaire Rekenfaciliteiten, oftewel SURF!

Stichting SURF ziet het levenslicht

Het meerjarenplan wordt door een projectgroep opgepakt. Deze gaat op 25 maart 1987 over in Stichting SURF, die wordt opgericht door de veertien Nederlandse universiteiten. Al snel maken ook hogescholen, umc's, onderzoeksinstellingen, en later ook mbo-scholen, gebruik van de dienstverlening van SURF. SURF wordt daarmee dé samenwerkingsorganisatie voor netwerk- en computerdienstverlening voor het onderwijs en onderzoek in Nederland. 

SURFnet gaat een landelijk netwerk bouwen

In de net opgerichte Stichting SURF blijkt al snel dat onderwijsinstellingen steeds meer behoefte hebben aan diensten om gegevens uit te wisselen en met elkaar te communiceren. Er is een landelijk computernetwerk nodig waarop alle gebruikers en diensten kunnen worden aangesloten. Evenals een professionele organisatie om zo’n netwerk tot een succes te maken. Daartoe wordt op 1 januari 1988 SURFnet bv opgericht, een samenwerking tussen SURF en de PTT.

Makkelijker en voordeliger licenties afnemen

In de jaren tachtig sluiten instellingen zelf contracten af met softwareleveranciers. Dat is relatief duur en bij het nog jonge SURF komen slimme koppen op het idee om het afsluiten van licenties grootschaliger aan te pakken. Zodat onderzoeks- en onderwijsinstellingen makkelijker en voordeliger licenties kunnen afnemen. Dit initiatief resulteert in 1989 in de eerste overeenkomst voor het hoger onderwijs en onderzoek, tussen SURF en SPSS.

Het eerste SURF-netwerk: SURFnet2

SURF is eind jaren tachtig gestart met de ontwikkeling van een netwerk voor het hoger onderwijs en onderzoek. Het doel is niet om het zoveelste netwerk te worden, naast lokale universiteits- en onderzoeksnetten zoals DUnet (Delft), RULnet (Leiden) en TNOnet. De doelstelling is om één gezamenlijk voor gebruikers transparant netwerk te construeren: één netwerk dat alle netwerken in het hoger onderwijs en onderzoek in zich verenigt.

In 1990 gaat de eerste productieversie van het SURF-werk live: SURFnet2. Dit netwerk biedt naast het toen gangbare X.25-protocol ook transportfaciliteiten op basis van het Internet-protocol (IP). En dat is het protocol dat uiteindelijk wereldwijd gebruikt zal gaan worden. De maximale bandbreedte van SURFnet2 is 64 kbit/s…

SURFmarket wordt opgericht

Na het contract met SPSS volgen al snel meer grote overeenkomsten, met WordPerfect, Borland, Oracle en Lotus. De club die de licenties regelt groeit uit zijn jasje en gaat in 1991 op eigen benen staan: SURFmarket (toen nog SURFdiensten) wordt geboren. De bij SURF aangesloten instellingen kunnen vanaf dat moment via SURF licenties afnemen voor software.

SURF krijgt een eigen CERT

CERT-NL wordt opgericht, het Computer Emergency Response Team (CERT) van SURF. Hierin werken specialisten van SURF en van de aangesloten instellingen samen om de instellingen te helpen hun netwerk te beveiligen, en om incidenten in het SURF-netwerk zo snel mogelijk op te lossen. CERT-NL is inmiddels omgedoopt naar SURFcert.

Europese samenwerking in GÉANT

SURF is als mede-oprichter betrokken bij DANTE, de eerste Europese netwerkorganisatie waarin onderzoeks- en onderwijsnetwerken (NREN’s) zoals SURF samenwerken. Inmiddels is DANTE opgegaan in GÉANT. Daarin werken NREN’s niet alleen samen op netwerkgebied, maar ook op andere vlakken zoals cloud, security en veilige authenticatie.

AMS-IX: van SURF-pilot tot grootste internetknooppunt van Nederland

De AMS-IX is al jaren het belangrijkste internetknooppunt van de lage landen. De AMS-IX verwerkt een groot deel van het internetverkeer met het buitenland en tussen Nederlandse internetproviders. Op piektijden verwerkt het knooppunt bijna 12 Tbit/s. Je zou bijna vergeten dat de AMS-IX in 1994 startte als een pilotproject van SURF!

SURF is mede-oprichter van SIDN

SURF is een van de oprichters van SIDN, de Stichting Internet Domeinregistratie Nederland, beheerder van het .nl topleveldomein.

Visualisatie voor beter inzicht in onderzoeksresultaten

Bij SURF wordt niet alleen gerekend en data opgeslagen. Een andere belangrijke activiteit is het visualiseren van data, zodat onderzoekers een goed beeld krijgen van de resultaten van hun onderzoek. In 1997 komt de eerste nationale faciliteit voor driedimensionale visualisatie tot stand, met behulp van een Computer Assisted Virtual Environment (CAVE). Met een stereoscopische LCD-bril op waant de onderzoeker zich midden in het object van studie, bijvoorbeeld een bloedvat.

Gigasnelheden met GigaPort

In 1999 start het GigaPort-project, waarin SURF samen met een aantal commerciële partners zoals Telfort en Cisco een geheel nieuw netwerk ontwikkelt. Hiermee moeten snelheden voor klantaansluitingen tot 20 Gbit/s worden gehaald.

SURF Onderwijsdagen brengen onderwijs en ict samen

Begonnen als eendaags event, worden de SURF Onderwijsdagen al snel twee dagen waarin docenten en onderwijsondersteuners samenkomen en inspiratie opdoen over de nieuwste ontwikkelingen in onderwijs en ict. In 2023 vinden alweer de 25e SURF Onderwijsdagen plaats.

SURFspot: legale software voor een illegale prijs

SURF start met SURFspot, de ict-webwinkel voor studenten en medewerkers in het hoger onderwijs en onderzoek. Vanaf dat moment kunnen studenten en medewerkers software voor thuisgebruik direct bij SURF afnemen.

Wereldwijd veilig online met eduroam

SURF lanceert in 2002 eduroam. Met deze dienst kunnen studenten en medewerkers gebruikmaken van het wifi-netwerk van hun instelling, maar ook van het netwerk van alle andere instellingen die eduroam hebben. Zonder overal een apart account aan te hoeven maken. Tot op heden is dit een van SURF’s bekendste en populairste diensten.

Nationaal rekencluster

SURF bouwt het nationale rekencluster Lisa. Dit is een centraal beheerd Linux-cluster, bij uitstek geschikt voor grootschalige berekeningen. In datzelfde jaar komt de grid-infrastructuur beschikbaar, die uitmondt in de e-infrastructuur die we nu hebben.

Het eerste glasvezelnetwerk voor onderwijs en onderzoek

SURFnet6 wordt in gebruik genomen: een glasvezelnetwerk dat niet alleen IP-dienstverlening levert (internetconnectie), maar ook optische netwerkdiensten, bijvoorbeeld lichtpaden (veilige en supersnelle verbindingen gescheiden van het overige netwerkverkeer).

Samenwerking met CERN

Met Nikhef start SURF als Tier-1 center voor de LHC-experimenten bij CERN in Genève. Dat houdt in dat een deel van de data die door de LHC gegenereerd worden, verwerkt worden bij SURF in Amsterdam.

Overal inloggen met je eigen instellingsaccount

SURF introduceert SURFfederatie en heeft daarmee een internationale primeur: het is de eerste dienst waarmee gebruikers met één account (hun instellingsaccount) kunnen inloggen bij clouddiensten van verschillende leveranciers. In 2011 wordt SURFfederatie opgevolgd door SURFconext, dat bijvoorbeeld ook extra beveiliging biedt via multifactorauthenticatie.

Collaboratorium: high tech visualisatie

Het Collaboratorium wordt in gebruik genomen. Dit is een high tech visualisatiefaciliteit waarin onderzoekers uit het bedrijfsleven en de wetenschap hun data kunnen analyseren en visualiseren op een multifunctionele videowall met (voor die tijd) superscherpe HD-schermen.

SURFnet8 levert snelheden tot 400 Gbit/s

Met de nieuwe optische laag van SURFnet8, die in 2017 geïmplementeerd wordt, is 400 Gbit/s mogelijk en wordt 100 Gbit/s transportcapaciteit de standaard. Die standaard is 1,5 miljoen keer sneller dan SURFnet2, het eerste productienetwerk van SURF uit 1990.

SURF wordt één

De werkmaatschappijen SURFsara, SURFmarket, SURFnet en SURF-bureau fuseren. Ze gaan samen verder als SURF. Uiteraard met behoud van de innovatieve dienstverlening voor het onderwijs en onderzoek in Nederland. SURF is dan al een paar jaar (sinds 2015) een coöperatie in plaats van een stichting: deelnemende instellingen zijn lid en hebben via de ledenraad direct invloed op het beleid van SURF.

Maar SURF is voor de leden ook een pleisterplaats, waar ze samenkomen om kennis, ideeën en inspiratie uit te wisselen. En waar ze samen werken aan innovatieve oplossingen op tal van ict-gebieden zoals cybersecurity, kwantumcomputing, digitale leermaterialen, studiedata, open science en artificial intelligence. Zodat ze samen kunnen excelleren in onderwijs en onderzoek, met hulp van ict.

Nationale supercomputer Snellius in gebruik

De nieuwste generatie van de nationale supercomputer wordt in gebruik genomen: Snellius. Deze heeft een pieksnelheid van 6,1 petaflop per seconde, dat is 61 miljoen keer zoveel als de Cyber 205 in 1984. Maar naast sneller is Snellius ook een stuk duurzamer dan zijn voorgangers. Snellius is 3,4 keer zo snel als zijn directe voorganger Cartesius, maar verbruikt 30% minder energie.