Hoe vorm je een visie op digitale leermaterialen, hoe richt je de organisatie in om docenten te ondersteunen en welke techniek heb je nodig? Vind praktische checklists, handleidingen, tools, praktijkvoorbeelden en kernbegrippen die door collega’s van onderwijsinstellingen samen met SURF zijn ontwikkeld.
Kernbegrippen digitale leermaterialen
Het begrippenkader beschrijft een aantal kernbegrippen, om helderheid te bieden in het nu soms verwarrende jargon.
Creative Commons
Creative Commons is een initiatief om open licenties wereldwijd beschikbaar te maken. Deze open licenties bieden auteurs, kunstenaars, wetenschappers, docenten en andere makers van auteursrechtelijk beschermde werken de vrijheid om op een flexibele manier met hun auteursrechten om te gaan. Met een keuze uit zes standaardlicenties bepaalt de maker in welke mate zijn werk verder verspreid en bewerkt mag worden, en onder welke voorwaarden.
Digitaal leermateriaal
Creatief werk ingezet voor onderwijsdoeleinden, zoals teksten, afbeeldingen, geluid of video, die digitaal beschikbaar zijn. Dit zijn materialen die docenten aanbieden aan een student of materialen die de student zelfstandig vindt en gebruikt bij de studie.
Keurmerk
Een keurmerk is een instrument van en voor vakcommunity’s en laat vakgenoten zien dat het gevonden leermateriaal van gedragen kwaliteit is.
Massive open online courses (MOOC’s)
Een massive open online course (MOOC) is een online cursus, ontworpen voor een ongelimiteerd aantal deelnemers. Een MOOC is vrij toegankelijk en gratis (tenzij je een geverifieerd certificaat wilt). Een MOOC biedt studenten niet alleen toegang tot de leermaterialen, maar geeft ze een complete cursuservaring. Studenten ontvangen in principe geen formele studiepunten (ECTS) als ze een MOOC afronden.
Metadata
Metadata zijn gegevens die de karakteristieken van leermateriaal beschrijven, bijvoorbeeld auteur, onderwijsniveau, vakgebied bestandsformaat en dergelijke in een repository. Hierdoor zijn de leermaterialen vindbaar voor gebruikers en voldoet de repository aan internationale standaarden voor data-uitwisseling.
Open courseware
Open courseware verwijst naar een samengestelde set van open leermaterialen (zie open content). Open courseware is gratis beschikbaar voor (her)gebruik. Gebruikers kunnen deze leermaterialen onder voorwaarden kopiëren, bewerken en verspreiden door het gebruik van een open licentie (zoals Creative Commons). Bij open courseware staat het leermateriaal centraal; studenten krijgen dus geen begeleiding en kunnen er geen studiepunten voor halen.
Open leermateriaal
Digitaal leermateriaal dat is gepubliceerd met een open licentie, zoals bijvoorbeeld Creative Commons. Zo’n licentie staat gebruikers toe het werk te kopiëren, (her)gebruiken, bewerken, opnieuw arrangeren en verspreiden. Internationaal worden open leermaterialen Open Educational Resources (OER) genoemd.
Open onderwijs
Open onderwijs is gratis beschikbaar, vrij toegankelijk en open voor bewerking. Open onderwijs kan online, face-to-face of een combinatie ervan (blended) zijn. Open voor bewerking houdt in dat het leermateriaal gepubliceerd wordt met een open licentie.
Repository
Een repository is een digitale bewaarplaats voor materialen die toegankelijk zijn via internet. Hogeronderwijsinstellingen kunnen hun (open) leermaterialen en onderzoeksresultaten op die manier intern en/of extern ontsluiten. Een repository bevat daarnaast metadata over de materialen; hierdoor zijn de materialen vindbaar voor gebruikers en voldoet de repository aan internationale standaarden voor data-uitwisseling.
Vakcommunity
Een vakcommunity is een groep docenten van verschillende onderwijsinstellingen die op hetzelfde vakgebied, domein of discipline werkzaam zijn en zich rondom de gedeelde inhoudelijke expertise in enige vorm georganiseerd hebben.
Vakvocabulaire
Een vakvocabulaire is een lijst met de belangrijkste trefwoorden uit een vakgebied. Het is gebaseerd op de gemeenschappelijke taal tussen vakgenoten.