Digitale strategie en Digitaliseringsroute: samen doorpakken in de digitale transformatie

Dit najaar hebben zowel het mbo als het hbo een sectorbrede aanpak omarmd die helpt om beter met elkaar samen te werken. In het mbo is dat de Digitaliseringsroute en in het hbo de Digitale strategie. We gaan hierover in gesprek met Jaco Opschoor (CIO mboRijnland en voorzitter CIO-raad mbo), Wouter Zwaan (CIO Hogeschool Leiden en linking pin tussen de CIO-raad hbo en HBO-CSC), Angelien Sanderman (voorzitter van het college van bestuur van Hogeschool Leiden en voorzitter van de VH-bestuurscommissie digitalisering en bekostiging) en Alexander van de Koevering (lid van het bestuur van Rijn IJssel en voorzitter van de bestuurscommissie van MBO Digitaal).

De Digitaliseringsroute van het mbo heeft een andere opbouw. Hierin zijn veel initiatieven samengenomen en geprioriteerd. Dat was ook een van de aanleidingen: de CIO’s in het mbo hadden soms het gevoel de regie kwijt te raken door alle initiatieven die tegelijk liepen. 

Van wil tot stappen naar actie

De wil om met elkaar samen te werken is sterk. Maar de weg is niet altijd simpel. Je zal er maar aan staan; een spiksplinternieuw systeem alweer vervangen omdat in de sector een andere keuze is gemaakt, of meebetalen voor diensten die je nog niet afneemt. Ben je dan bereid om hierin te geven, om op andere punten te kunnen nemen?

“Soms moet je over je eigen schaduw heen stappen,” zegt Jaco ook. “En het vertrouwen hebben dat je het in het collectief uiteindelijk beter gaat doen. Dat is absoluut een uitdaging.” Daar heeft hij een mooi voorbeeld van.

Met 9 andere mbo’s nam mboRijnland deel aan het Osiris-collectief. Gezamenlijk deden zij een aanbesteding. De Osiris-scholen hadden de ambitie om te komen tot eenzelfde systeeminrichting voor alle deelnemende scholen. Toch bleek dituiteindelijk niet haalbaar, door uiteenlopende wensen en behoeften van de verschillende instellingen. Met de bestuurders werd vervolgens afgesproken dat standaardisatie langs de lijn van de MORA, de referentiearchitectuur van het mbo, noodzakelijk is om Osiris op een meer uniforme en toekomstbestendige manier te kunnen gebruiken. De handen gingen op elkaar en hiermee zijn de instellingen inmiddels aan de slag gegaan.

Rol voor bestuurders: scherp maken waar je wel en niet samenwerkt

Angelien reageert hierop: “Ook al is dat niet altijd voor iedereen zichtbaar, er gebeurt al heel veel samen. De CISO’s, CIO’s en CSC’s brengen elkaar goed op de hoogte en trekken ook al jaren samen op. Ze gebruiken dingen van elkaar en leren van elkaar. Er zijn heel veel systemen die overal hetzelfde zijn. Studielink is daar een goed voorbeeld van. Ik denk wel dat we bestuurlijk nog stappen kunnen zetten.” 

Alexander: “Ja, dat klopt. Er moet genoeg ruimte overblijven voor je eigen kleur. Als bestuurders hebben wij hierin een rol te vervullen.  Met elkaar bepalen we waar we samen moeten optrekken en waar je als instelling individueel de ruimte hebt. Dat gaat ons helpen in de digitale transformatie. Ik vind het een opdracht voor ons als bestuurders om scherp te hebben waar je succesvol samen kunt optrekken.”

“En waar je dat vooral niet moet doen,” vult Angelien aan. “Ook dáár moet je eerlijk over zijn. Bij NIS2 is het evident dat je daarop samenwerkt. Maar waar het gaat over AI in het onderwijscurriculum, ligt dat veel genuanceerder.” 

Wouter: “Onderwijsinstellingen zijn van oudsher autonoom en vaak ook zo ingesteld. Op ict-gebied is dat op de lange termijn niet vol te houden. Op onderwijsgebied wél, en ik hoop nog heel lang. Want de pabo in Leiden is anders dan die in Arnhem. Maar als het gaat om IT-infrastructuur, zoals wifi of onderwijsondersteunende logistieke applicaties, dan gebruiken we dat allemaal. Op verschillende digitale gebieden kunnen we daarom nog meer samenwerken.”

Vooruitkijken naar het punt waarop je wil uitkomen

Het is cruciaal dat de Digitale strategie en de Digitaliseringsroute worden omarmd door respectievelijk het hbo en mbo. Waar staan we nu?  

De Digitale strategie is ingebracht in de algemene ledenvergadering van de Vereniging Hogescholen. Wouter: “We hebben een grote eerste slag gemaakt. De belangrijkste onderwerpen zijn benoemd en daarop is commitment. De plannen moeten nu in de tijd gezet worden, met een zogenoemde uitvoeringsagenda. Als CIO van een instelling kun je jouw digitaliseringsagenda of plan daarop aanpassen. Uiteindelijk hopen we dat de uitvoeringsagenda voor iedereen in elkaar gaat haken, zodat je als instelling van de samenwerking gaat profiteren.” 

Volgens Jaco is de Digitaliseringsroute een succes als de onderwijsinstellingen er iets aan hebben. “De route is nog niet af, daar zijn we eerlijk over.” Wat hij aanstipt als een doorslaggevende factor voor het succes is het bestuurlijk draagvlak om de Digitaliseringsroute uit te dragen en te ondersteunen. “We verkennen hoe we de executiekracht bij instellingen kunnen vergroten. En we ontwikkelen een praktische toolkit om instellingen te ondersteunen, bij het gebruik van de route voor hun eigen organisatie.”  

Angelien: “Het helpt om te kijken naar het punt waarop je wil uitkomen nadat je het hele proces hebt doorlopen. Je moet goed in de gaten houden dat je ook daadwerkelijk daar uitkomt, anders ben je onderweg iets verloren. Kijk naar eduroam. Welke Nederlandse onderwijsinstelling ik ook binnenstap, overal heb ik wifi. Je hoort er niemand meer over, dat dit ooit een moeilijke weg is geweest. Durf vooruit te kijken naar het moment waarop je alle hobbels hebt gehad.” 

Tekst: Maureen van Althuis