AI kan mensen creatiever maken

Nati: “Er is momentum. Op dit punt kunnen we nog beïnvloeden hoe kunstmatige intelligentie zich ontwikkelt. Er is een shift gaande, en die is voelbaar. Ik bevind me er middenin. Dit is hét moment om onderzoek te doen naar artificial intelligence. Zoals de coronapandemie hét moment was voor virologen. Ik wil onderdeel zijn van de beweging die AI de goede richting in stuurt.”

Nieuwsgierig naar technologie

“Laat ik vooropstellen dat ik niet anti-AI ben. Kunstmatige intelligentie biedt heel veel mogelijkheden in de wetenschap, in het bijzonder de medische. Net als bij veel andere technologieën gaat het erom hoe we ze als mensen gebruiken en waarvoor. De uitvinding van AI is niet zoiets als de uitvinding van het vuurwapen. Een vuurwapen is inherent schadelijk, AI is dat niet.”

“Het begint ermee dat docenten zelf een goed begrip van het gebruik van AI ontwikkelen. Veel mensen, en studenten in het bijzonder, zijn nieuwsgierig en vinden het leuk om nieuwe technologieën uit te proberen: ‘de technologie bestaat, dus waarom zou ik ‘m niet gebruiken’. Zo werkt het nu eenmaal.”

“Docenten moeten hun studenten absoluut leren om kritisch om te gaan met AI-agents. Dat hoeven echt geen in AI gespecialiseerde docenten te zijn”, aldus Nati. “Ongeacht hun vakgebied is dit iets wat docenten kunnen. Desnoods bijgeschoold door de bedrijven die AI ontwikkelen.”

Best mogelijke onderwijs

Nati behoort, samen met een oudere zus en een tweelingzus, tot de eerste generatie in de familie die ging studeren. Een goede opleiding voor de kinderen was voor Nati’s ouders topprioriteit.  

“Mijn vader had zijn school niet afgemaakt en werd ondernemer in carnavalstrofeeën en -medailles. Mijn moeder is meteen na school gaan werken als ambtenaar. Vooral mijn vader stond erop dat zijn kinderen het best mogelijke onderwijs zouden krijgen. Hij wist dat hij dat had gemist en ervaarde het als een tekort.”  

Alle drie gingen naar de universiteit. De oudste zus deed een marketingstudie en heeft een succesvolle salescarrière. Nati’s tweelingzus heeft zich gespecialiseerd in duurzaamheid en werkt in sustainable development & business.  

Schade aanrichten

“Mijn zussen en ik zijn heel close en praten veel met elkaar. Maar als ik begin te vertellen over mijn eigen onderzoek naar responsible AI komt altijd dat punt waarop zij glazig beginnen te kijken.”  

Toch blijft Nati volhouden. “Er zijn familie en vrienden die voor grote techbedrijven werken en veel AI gebruiken. Ik krijg dan de drang om ze te overtuigen. Ze hebben AI-systemen gekoppeld aan hun e-mail. E-mail beantwoorden ze lang niet altijd meer zelf, dat doet hun AI-assistant voor ze. Het bespaart tijd. Dat kan een voordeel zijn. Maar het kan ook schade veroorzaken. En daar denken ze vaak niet over na.” 

Vooral voor de creatieve sector en het onderwijs ziet Nati risico’s. “In die domeinen draait het sterk om mensen, en om onze menselijkheid. Het zijn vakgebieden die de dupe kunnen worden van AI. En waar de dreiging ook veel meer voelbaar is dan bijvoorbeeld in het medische domein.” 

Nati begon met studie en onderzoek in Medical Ethics, maar persoonlijke omstandigheden zetten een verandering van richting in. “Gedurende een periode van twee jaar was ik veel ziek en kwam ik vaak in ziekenhuizen. Ik begon die omgeving te verafschuwen. Nu richt ik me op het creatieve domein en ik ben blij dat ik de omslag heb gemaakt. Ik zie mijzelf als een creatief schrijver en ben daarmee onderdeel van datgene waar ik onderzoek naar doe. Zelf ben ik ook beïnvloed door AI. Niet dat ik het veel gebruik, maar ik ervaar een verandering bij mijzelf.” 

Succesvol zonder hard werken

“De devaluatie van de creatieve sfeer is het onderwerp waarin ik me op dit moment verdiep. Door de opkomst van AI gaan niet alleen banen verloren in de creatieve sector, maar devalueert de volledige essentie van creatieve vaardigheden.” Creatieven kunnen bijvoorbeeld de agency over hun werk verliezen, omdat van ze wordt verwacht het werk sneller af te leveren door AI te gebruiken.

Waar Nati het meest voor vreest, is dat de toepassing van AI er uiteindelijk toe leidt dat we een bepaalde betekenis gaan verliezen in onze levens. Dat wordt geïllustreerd door deze quote van een big tech-ondernemer: ‘AI kan de cheatcode zijn voor een succesvol leven zonder hard te hoeven werken.’

“Als dat het enige is waar we naar streven, gebruiken we de technologie misschien niet op de meest ethische manier.”

Verantwoordelijkheid

Nati blijft waarschuwen: “Gebruikers van AI hebben een verantwoordelijkheid voor hoe zij AI gebruiken en waarvoor. Ontwikkelaars koersen in de richting van de gebruikersvraag, dus daar kunnen we invloed hebben. De bedrijven ontwikkelen wat mensen willen.”

“AI wordt dus steeds vaardiger, ook in het maken van kunst. Als je kijkt naar de eerste kunstwerken die het produceerde en de werken die het nu maakt, is er een enorme voortuitgang. Maar waarom trainen we AI om creatieve taken over te nemen?”

Dat is waar Nati een alternatieve toepassing van AI ziet. “In plaats van de opdracht ‘maak een afbeelding' of 'bedenk een titel’ kun je ook prompten ‘maak een cursusplan om te leren tekenen’. Dan democratiseert AI de kunsten, want wie niet genoeg geld heeft voor een dure tekencursus kan toch de vaardigheden leren. Zo kan AI helpen vaardigheden te ontwikkelen in plaats van ze voor je uit te voeren. Mijn hoopvolle visie voor de toekomst is dat AI zich in die richting ontwikkelt, omdat het publiek dat wil.”

Tekst: Maureen van Althuis 
Foto’s: Vera Duivenvoorden