Publieke waarden
Sturen op waardevolle innovatie: zo kan technologie ons versterken
Waarden als kompas bij innovatie
De WaardenWijzer voor digitalisering in onderwijs en onderzoek biedt een gemeenschappelijke taal om het gesprek te voeren over deze ontwikkelingen en hun impact op publieke waarden. Door te denken en beslissen vanuit waarden zoals menselijkheid, rechtvaardigheid en autonomie, kunnen professionals bewust sturen op waarde(n)volle innovatie. De WaardenWijzer ondersteunt bij ontwerpkeuzes, inkoop, gebruik en governance van digitale middelen. Zodat digitalisering bijvoorbeeld bijdraagt aan gelijke kansen, betekenisvol contact, keuzevrijheid, privacy en inclusie.
Een sectorbreed gedragen instrument
De WaardenWijzer is een sectorbreed gedragen instrument dat richting geeft aan digitalisering vanuit publieke waarden. SURF en Kennisnet ontwikkelden de WaardenWijzer samen met een brede coalitie van partijen, waaronder experts van het Rathenau Instituut, MBO Digitaal, GÉANT, het ministerie van OCW. Ook staan er waardevolle bijdragen in uit onderwijsinstellingen, sectorraden en de Ethiek AdviesRaad van de PO-Raad en Kennisnet.
De WaardenWijzer laat zien welke waarden onder druk kunnen komen te staan, welke dilemma’s daarbij ontstaan en hoe professionals hier betekenisvolle gesprekken over kunnen voeren, van klaslokaal tot bestuurskamer. Zodat besluiten rondom digitalisering in onderwijs en onderzoek weloverwogen genomen kunnen worden en aansluiten bij de publieke waarden en ethische uitgangspunten die we als sector belangrijk vinden.
Geactualiseerde WaardenWijzer: met een nóg duidelijker waardenoverzicht en uitgebreid met praktijkvoorbeelden
Deze versie van de WaardenWijzer (december 2025) is een actualisatie van de editie uit 2021. Met behulp van bestuurders, schoolleiders, experts en feedback uit de sector is het verbeterd:
- Het overzicht is met waarden vereenvoudigd, zodat het toegankelijker, herkenbaarder en beter toepasbaar is.
- De context en voorbeelden zijn geactualiseerd, met expliciete aandacht voor de invloed van AI, big tech en geopolitieke afhankelijkheden.
- Het instrument is uitgebreid met meer handreikingen en praktijksituaties die laten zien hoe waarden in de praktijk richting geven aan keuzes.
- De reikwijdte is verbreed: de WaardenWijzer is nu bedoeld voor zowel het onderwijs als ook het onderzoek, passend bij de volledige doelgroep van Kennisnet en SURF.
De geactualiseerde WaardenWijzer blijft een praktisch en goed toepasbaar hulpmiddel dat scholen en instellingen helpt om in een steeds complexere digitale werkelijkheid regie te houden, door technologie te beoordelen op wat zij toevoegt en op wat zij raakt. Zo helpt de WaardenWijzer onderwijs- en onderzoeksinstellingen om de regie te houden, zodat niet de digitalisering bepaalt wat wij als sector belangrijk vinden, maar wijzelf.
Speel ook WaardenWijzer - het spel
Open het gesprek over publieke waarden met 'WaardenWijzer - Het Spel'. Je kunt het bordspel spelen of aan de gang gaan met de voorbeelddilemma's. Het spel faciliteert op een leuke, toegankelijke en praktische manier het gesprek over digitalisering en haar dilemma’s, waarden en ethische afwegingen. Vanuit het perspectief van publieke waarden bediscussier je digitaliseringsvraagstukken.