Instellingen pakken de regie in metaverse-toepassingen
“Het idee van een collectieve virtuele gedeelde ruimte, vaak mogelijk gemaakt door technologische vooruitgang zoals virtual reality, augmented reality en het internet.” Zo is de metaverse omschreven in het SURF-rapport Introductie van Metaverse (2023). Metaverse neemt een steeds grotere plek in het onderwijs en onderzoek in. Met vier bestuurders bespreken we visies en verwachtingen. Een ding is zeker, dit gaat niet meer weg.
Virtuele werelden staan volop in de aandacht. De Europese Commissie gaat ervan uit dat dit concept de levens van EU-inwoners gaat transformeren. Programma’s binnen het Nationaal Groeifonds hebben hun focus op de onderliggende technologieën. Ook zijn veel instellingen al bezig met het verkennen van de mogelijkheden, uitvoeren van pilots en zelfs maken van eigen content. In hoeverre hebben onderwijs- en onderzoeksinstellingen grip op de ontwikkelingen of laten we ons straks verrassen?
Alternatieve belevingswereld
Talland College is een mbo met meerdere vestigingen in Noord-Holland voor zo’n 17.000 studenten. Omar Ramadan, voorzitter College van Bestuur: “Als een van de vijf instellingen binnen het internationale project XREATE werken we aan metaverse-toepassingen voor onderwijs.”
“Waar het eindigt, weet ik niet. Maar dat metaverse groots gaat worden, denk ik zeker. De vraag is: wie is in charge in het onderwijs? Worden we afhankelijk van big tech om ons onderwijs in de metaverse aan te bieden of hebben we zelf een regierol? Wie maakt de content?
XREATE is een project waarin instellingen uit vijf landen ieder een digital twin maken. Daarbinnen creëren we digitale ervaringen. Straks kan een Nederlandse horecastudent meekijken met de bereiding van paella, inclusief de cultuur in de Spaanse keuken. Die heel anders is dan bij ons.
Metaverse is een alternatieve belevingswereld. Het is geen vervanging voor fysiek vakonderwijs, maar een ondersteuning, bijvoorbeeld om vaardigheden aan te leren.
Door voorop te lopen, content zelf te maken en daarin samen te werken, gebruik je de kracht van het feit dat je heel gemakkelijk kunt delen. Content die is ontwikkeld bij het ene ROC kan dan met kleine aanpassingen uitgewisseld worden met andere ROCs. En voor de samenwerking met het bedrijfsleven zijn meer mogelijkheden. Zij kunnen in de metaverse gastcolleges en opdrachten geven waar studenten samen aan kunnen werken.
Tussen mbo en hbo is nu een goede aansluiting met de doorlopende leerlijn. Maar ook de manier van leren moet gelijkwaardig zijn. Als een sector veel verder is met metaverse dan een andere, gaat de overgang eerder een drempel zijn dan een trampoline.
De ontwikkeling van metaverse is niet afhankelijk van hoe eager het onderwijs in Nederland is. Het een wereldwijde ontwikkeling die gebeurt. De vraag is hoe zeer het onderwijs in Nederland is aangehaakt.”
Back to the future
De Erasmus Universiteit Rotterdam opende begin 2024 de Immersive Tech Space. Een plek om te experimenteren met nieuwe technologieën voor onderwijs en onderzoek, en ervaringen te delen. Wat betreft College van Bestuur-voorzitter Ed Brinksma gaan we “back to the future”.
“We moeten vooruit in de technologie en tegelijkertijd met methodologie terug naar veel kritischer overwegingen over ‘wat is echt waar’. Daarvoor is nog niet de aandacht, die ik denk dat nodig is om het goed te laten gaan.
Virtuele werelden zie je al langer in de techniek. Maar waar het naartoe gaat, is dat je niet alleen mathematische simulaties, maar ook sociale simulaties kan laten plaatsvinden. Je stapt een omgeving binnen, waarin je proefondervindelijk kunt bestuderen hoe iets gaat, of juist niet gaat en waar het vastloopt. Voor deze toepassingen zitten we in een verkennende fase. In de Immersive Tech Space kunnen mensen hier gezamenlijk aan werken.
Beperkt de realiteit zich tot de fysieke wereld of gaat deze verder? Een beleving in de virtuele wereld kan voor iemand die deze ondervindt net zo reëel zijn. Op basis van wat voor soort handelingsplannen kom je tot betrouwbare inzichten?
Metaverse heeft misschien ook nog wel repercussies voor het businessmodel van de fysieke universiteit. Het creëert mogelijkheden voor quasi-fysieke interactie, met collega’s en medestudenten, zelfs uit de hele wereld. Er is niet één metaverse en de vraag is of het gewenst is dat daarvan uiteindelijk een soort hoofdvariant gaat bestaan.
Daarbij tot één visie te komen, is niet goed mogelijk. Onze samenleving is daarvoor een te complex geheel, met heel veel deelsystemen. Wat we wel kunnen proberen, is de verschillen tussen de visies beperkt te houden.
Waar wij voor staan is de goede balans te vinden tussen het voorbereiden van onze studenten op de nieuwe technologie die onderdeel wordt van hun arbeidswereld en hun opleiding tot kritisch denkende academische professionals.”
Op één lijn
Amsterdam UMC is penvoerder van het project DUTCH, waarin academische ziekenhuizen, hogescholen en ‘educational technology’ partijen samenwerken aan digitaal en virtueel leren en andere nieuwe toepassingen voor operatieassistenten, anesthesisten en radiodiagnostisch laboranten. Saskia Peerdeman, RvB-lid van Amsterdam UMC, bepleit de energie te behouden en tegelijkertijd zorgvuldigheid te betrachten.
“Wat je merkt is dat toepassingen onvoorstelbaar enthousiast worden omarmd. Dit gaat nooit meer weg. Iedereen ziet kansen, mogelijkheden. Ik ben neurochirurg en in de operatiekamers maken we al jaren gebruik van augmented reality. Mijn verwachting is dat iedereen die straks op operatie- of interventiekamers werkt vooraf is getraind in een virtuele wereld.
Dan kun je bijvoorbeeld aan de keukentafel met een bril op oefenen met afdekken, steriele doeken plakken. Iemand anders, die ook thuis zit, kijkt op afstand mee. Vervolgens neem je de vaardigheid mee naar de werkplek, waar het druk is, tijdsdruk is en een patiënt unieke vormen heeft. Ook daar bekijkt het systeem jouw handelingen en geeft dat als feedback terug waar je dan weer thuis mee kan oefenen.
Heel veel professionals zijn bezig met pilots, veelal binnen hun eigen beroepsgroep. DUTCH, Digital United Training Concepts in Healthcare, is een voorbeeld van een landelijk platform waarin we gezamenlijk optrekken en afspraken maken wie waarvan de trekker gaat zijn en hoe andere daarvan profiteren.
Op het moment dat je in zo’n project stapt, is het belangrijk dat alle partijen op één lijn staan. Daar zijn we nu mee bezig. Je moet een systeem bouwen: wie gaat waarover, wie zorg voor welke kwaliteitsdomeinen, wie zorgt voor welk geld, wie bepaalt welke technologieën gebruikt worden etc.? Maar ook, welke private partijen doen mee? Want het is extreem belangrijk dat ook zij aan boord zijn.
Ik denk dat als je je wil verenigen, je dat moet doen rond een duidelijk gedefinieerd thema. Want er is zo ontzettend veel mogelijk. Daarin is het wat mij betreft heel belangrijk om goed te onderzoeken wat werkelijk van toegevoegde waarde is.”
Gefragmenteerd ecosysteem
Saxion Hogeschool is op 3 juli een van de co-organisatoren van het evenement waar de nieuwste ontwikkelingen rond eXtended reality voorbij komen: de Nationale XR Dag 2024. Anka Mulder, voorzitter van het College van Bestuur: “XR kan in potentie veel voordelen bieden. We vinden het goed om dit te laten zien.”
“We experimenteren binnen Saxion met verschillende toepassingen van XR zowel in onderwijs als onderzoek. Een voorbeeld uit het onderwijs is de inzet van VR bij onze opleiding Social Work waar specifiek wordt getraind op moeilijke sociale situaties. En er zijn digitale avatars. Studenten Creative Media & Game Technology hebben eens een digitale versie van mij gemaakt voor de opening van een hogeschooljaar.
Het is altijd lastig om de toekomst te voorspellen, maar ik kan mij voorstellen dat virtuele werelden bijdragen aan een nieuwe manier van gepersonaliseerd leren. In virtuele werelden kunnen situaties worden nagebootst, die we niet kunnen trainen in de echte wereld. En denk er bijvoorbeeld aan hoe effectief het kan zijn als een student in eigen tijd en tempo medische handelingen traint in VR.
De Nationale XR Dag verbindt docenten, onderzoekers en experts. Het draagt eraan bij de mogelijkheden van het medium in beeld te krijgen.
Momenteel is er een gefragmenteerd ecosysteem op het gebied van XR en virtuele werelden met vele aanbieders die vaak op verschillende platformen werken. Om de brede inzet in het onderwijs mogelijk te maken is het noodzakelijk deze werelden te verbinden in een metaverse. Studenten, docenten en onderzoekers kunnen dan makkelijker van de ene naar de andere virtuele omgeving gaan.
Ik sta niet bekend als iemand die alleen maar de risico’s ziet van techniek. Maar die zijn er natuurlijk wel. We moeten techniek niet blind toepassen omdat die er nu eenmaal is. Dus metaverse, XR en AI prima, maar wel met verstand en met aandacht voor ethiek, privacy en veiligheid.”
Podcast: Wat je moet weten over... de metaverse
Gül Akcaova, lead futurist bij SURF, vertelt in deze podcast in 15 minuten alles wat je wil weten over metaverse. Wat is het eigenlijk en waarom moeten we er nu iets mee in onderwijs en onderzoek?
Vaardig worden met de metaverse
Instellingen zijn actief aan de slag met toepassingen voor de metaverse. Nationaal en internationaal ontstaan samenwerkingsverbanden waarin vooral experimenteren en uitvoeren van pilots centraal staan. Er is aandacht voor het zelf ontwikkelen van content en (ver)delen van verantwoordelijkheden. Vaardigheden trainen, lesmateriaal delen en grensoverschrijdend samenwerken lijken de grootste beloften van de nieuwe virtuele wereld.
Tekst: Maureen van Althuis
'Instellingen pakken de regie in metaverse-toepassingen' is een artikel van SURF Magazine.
Vragen naar aanleiding van dit artikel? Mail naar magazine@surf.nl.
