AI-fabriek: grootschalige Nederlandse AI-faciliteit

De Europese Commissie stelt subsidie beschikbaar voor de ontwikkeling van AI-factories, maar wil dat het ontvangende land (of consortium) de helft van de financiering zelf bijdraagt. SURF heeft de ervaring, expertise en infrastructuur om de mogelijke uitvoering van de AI-factory op zich te nemen, en is namens Nederland verantwoordelijk voor het aanvragen van de subsidie. 

Subsidieaanvraag ingediend

Eind juni 2025 hebben we de subsidieaanvraag bij de Europese Commissie ingediend namens een consortium van SURF, TNO, de Nederlandse AI Coalitie en Samenwerking Noord, met financiering vanuit het kabinet en NijBegun (investeringsfonds voor Groningen en Noord-Drenthe). In september wordt bekend of EuroHPC de aanvraag toekent. In dat geval start het expertisecentrum medio 2026 en draait de supercomputer begin 2027 op volle kracht. 

Waarom een AI-fabriek?

De ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI) is cruciaal voor innovatie in sectoren als gezondheidszorg, mobiliteit, energietransitie en veiligheid. Op dit moment worden AI-toepassingen echter voornamelijk ontwikkeld op Amerikaanse en Chinese platforms. Dit leidt tot een uitstroom van talent, kennis en toepassingen naar het buitenland. Ook binnen onderwijs en onderzoek is Nederland steeds afhankelijker van deze big-techbedrijven, wat onze digitale soevereiniteit onder druk zet.

Wat is een AI-fabriek?

Een AI-fabriek stelt het onderwijs, onderzoekers, overheidsorganisaties en bedrijven in staat om geavanceerde AI-toepassingen te ontwikkelen en oplossingen te vinden voor maatschappelijke uitdagingen. 

• Supercomputer voor AI
  De faciliteit heeft een krachtige supercomputer speciaal ontworpen voor het trainen en ontwikkelen van AI-toepassingen.
   
• Betrouwbare datasets
  De faciliteit biedt toegang tot grootschalige betrouwbare Nederlandse en Europese databronnen die voldoen aan de Europese normen voor veiligheid, privacy en betrouwbaarheid. 
   
• Expertisecentrum
  De faciliteit heeft een team van hoogwaardige AI-experts. Daarnaast maakt het gebruik van een netwerk van onderzoekers en specialisten van kennisinstellingen, zoals universiteiten en TNO.

Publieke waarden als uitgangspunt

In tegenstelling tot commerciële platforms zal de Nederlandse AI-factory gebaseerd zijn op de principes van digital commons: opensourcesoftware, transparantie, duurzaamheid en samenwerking. Dit ecosysteem biedt een vruchtbare basis voor een open en innovatief AI-ontwikkelklimaat zonder de invloed van big tech. Hiermee versterken we onze digitale soevereiniteit en verminderen we onze afhankelijkheid van buitenlandse technologieën. Dit is essentieel voor onze economische toekomst en internationale concurrentiepositie.

Groningen als kansrijke locatie

Vanwege de bloeiende softwareontwikkelingssector en het aantrekkelijke vestigingsklimaat voor bedrijven is Groningen een kansrijke locatie voor de eerste Nederlandse AI-factory. In Groningen bevinden zich diverse onderwijsinstellingen die hoogopgeleide professionals afleveren en de regio biedt voldoende ruimte voor groei en ontwikkeling. Daarnaast heeft Groningen, als één van de weinige locaties in Nederland, ruimte op het elektriciteitsnet - een essentiële voorwaarde voor datacenters en digitale infrastructuur.