Labvaardigheden verbeteren? Gebruik interactieve video’s

Marjo de Graauw begon haar carrière als geneesmiddelenonderzoeker. Ze maakte de overstap naar het onderwijs omdat ze bij de begeleiding van stages merkte dat studenten onvoldoende waren getraind in alledaagse vaardigheden die je nodig hebt bij het doen van onderzoek. De Universiteit Leiden stelde haar oorspronkelijk aan als docent met als neventaak innovatie. Nu is onderwijsinnovatie en begeleiden van andere docenten haar hoofdtaak. 

Ze vertelt: “Toen ik bij de universiteit in dienst kwam, gaven we nog ‘kookboekpractica’: studenten kregen kant-en-klare protocollen die ze moesten uitvoeren. Het was een kwestie van instructies opvolgen, maar ze kregen onvoldoende mee over waarom ze bepaalde handelingen uitvoerden en wat het effect van die handelingen was.” 

Daarom ging ze aan de slag. Ze introduceerde de onderzoekspractica, waarbij studenten hun eigen onderzoek ontwerpen en uitvoeren om daarna in gesprek te gaan met de docent, medestudenten en practicumbegeleiders over de resultaten en conclusies van het onderzoek. “Daardoor zagen we dat ze al veel beter snapten waarom ze wat deden, maar we zagen ook dat ze zich tijdens de voorbereiding op een practicum nog steeds niet visueel konden voorstellen hoe een bepaalde handeling eruitziet en welke materialen ze daarbij nodig hebben.” 

Scenario’s visualiseren 

Als onderwijsinnovator wist De Graauw uiteraard hoe groot het effect van video’s als voorbereiding op het aanleren van handelingen kan zijn. Ze wist ook dat alleen maar naar een video kijken weliswaar een goed leerrendement oplevert, maar dat je dat rendement kunt verhogen door tijdens de video vragen te stellen. Zo ontstond het idee om interactieve video’s te ontwikkelen. Op enkele momenten in de video komen meerkeuzevragen voorbij. Daarna ziet de student wat het effect is van het door hem of haar gekozen antwoord. 

De Graauw: “We hebben met ons hele team bij elkaar gezeten en gebrainstormd over alle fouten die in de loop der jaren tijdens practica door studenten zijn gemaakt. In de extreme scenario’s zit vaak de meeste humor.” Zo is er een video waar studenten leren hoe ze een scheitrechter moeten gebruiken. Als de vloeistof in de trechter is gegoten volgt de vraag: is alles nu klaar om te beginnen met schudden? Als ze ‘ja’ aanklikken, dan gaat de persoon schudden zonder dop op de trechter en vliegt de vloeistof in het rond. In een andere video zie je wat er gebeurt als je vloeistof wilt laten verdampen om iets te drogen, maar je vergeet gaatjes in het deksel te prikken waardoor de vloeistof niet kan ontsnappen.  

Hergebruik stimuleren 

Met geld van de Stimuleringsregeling Open en online onderwijs hebben De Graauw en haar collega’s momenteel 35 interactieve video’s kunnen ontwikkelen, die gratis beschikbaar zijn op de landelijke website www.labprep.video. Dit wordt een grote community waar meer interactieve labvideo’s gedeeld gaan worden. De video’s worden opleidingsonafhankelijk gemaakt en zijn gemakkelijk aanpasbaar door bestaande vragen te veranderen of eigen vragen toe te voegen. Docenten die andere vragen willen gebruiken, kunnen dus toch gebruikmaken van de ontwikkelde video’s. “Op deze manier stimuleren we hergebruik en voorkomen we dat elders hetzelfde wiel wordt uitgevonden”, zegt De Graauw. 

Op de genoemde website is ook een teachers guide beschikbaar met alle lessen die het team heeft geleerd. “Daar staat echt alles in, van een budgetplan tot de materialen die je nodig hebt, de voorbereidingen die je moet treffen als je video’s gaat opnemen en de templates om goede scripts te kunnen schrijven.” 

Resultaten 

De Universiteit Leiden gebruikt de interactieve video’s sinds eind 2022. Onderzoek onder studenten leert dat ze de interactieve storylines hoog waarderen: 85 procent geeft hier de voorkeur aan. Maar liefst 95 procent van de studenten heeft in een tweedejaars practicum de video’s bekeken, de meesten zelfs meerdere malen.  

De Graauw heeft op verschillende manieren bij de practicumbegeleiders getoetst of ze vonden dat de zelfstandigheid van studenten was toegenomen. Dat blijkt ruimschoots het geval. Sterker, de Universiteit Leiden kan al 25 procent op de inzet van studentassistenten als practicumbegeleiders besparen. Ook gaven studentassistenten aan dat ze vonden dat de discussies met studenten van een veel hoger niveau zijn. En assistenten hebben nu meer lol in hun werk doordat ze niet dertig keer dezelfde vragen over praktische handelingen hoeven te beantwoorden. 

Opschalen is lastig 

Het is duidelijk dat deze aanpak werkt. Daarom vindt De Graauw het zo jammer dat het budget op is, terwijl de landelijke website juist net van start is gegaan. “Subsidies richten zich bijna allemaal op onderwijsinnovatie. Terwijl wij geld nodig hebben om vanuit een geslaagde pilot verder op te schalen; om meer video’s te maken en zo de website uit te breiden. Daar zijn nu nog nauwelijks budgetten voor. Niet vanuit de universiteit, niet vanuit de overheid. Misschien dat we op zoek moeten gaan naar bedrijven die een video willen sponsoren”, denkt ze hardop. “Want we hebben nog veel meer onderwerpen waar we video’s over zouden willen maken. Ook uit andere opleidingen van onze universiteit krijgen we verzoeken, en van opleidingen elders in het land. Dat staat nu on-hold en dat is natuurlijk ontzettend jammer.” Wie ideeën heeft of mogelijkheden ziet voor opschaling mag zich melden bij m.de.graauw@lacdr.leidenuniv.nl.

Foto van Marjo de Graauw is gemaakt door Monique Shaw https://www.shawfotografie.nl/